Zijn de Pesach-plagen echt gebeurd?

Afgelopen vrijdag was het Pesach-avond. We lazen de Haggadah door, waarvan een van de hoogtepunten is dat iedereen 10 keer zijn vingers in een glas wijn doopt om de tien plagen te herdenken die God Egypte aandeed.

In een wereld die steeds sceptischer tegenover het goddelijke staat, proberen deskundigen al lang de meer wonderbaarlijke aspecten van de Bijbel weg te redeneren als gewone natuurlijke verschijnselen, zo niet ronduit sprookjes.

Anderen met een meer religieuze inslag hebben opgemerkt dat de meer grootschalige wonderen van God meestal gewoon gebruik maakten van natuurverschijnselen. Dus zelfs als er wetenschappelijke verklaringen kunnen worden gevonden, ligt het wonder in God die Zijn schepping manipuleert precies wanneer en hoe Hij dat nodig heeft om Zijn wil te volbrengen.

Zie ook: De betekenis van Pesach in de samenleving van vandaag

Dit zijn onderwerpen die al 3000 jaar lang blijven aanzetten tot debat en discussie in Israël. Zozeer zelfs dat de reguliere media van de Joodse staat regelmatig aandacht besteden aan dergelijke verhalen.

Deze week sprak het grote online nieuwsportaal N12 met een lokale Israëlische expert om zijn mening te horen over de theorieën die andere wetenschappers hebben aangedragen. Theorieën over wat de oorzaak was van de plagen die het machtige Egypte ten val brachten en de uittocht van de Kinderen van Israël mogelijk maakten.

Een sprinkhanenzwerm in Zuid-Israël, vergelijkbaar met de zwerm die de landbouw in het oude Egypte tijdens de Exodus trof. (Foto: Flash90)

Vulkanische gebeurtenis

Rond 1600 v.C. beleefde de vulkaan van Santorini in het oostelijk Middellandse Zeegebied een grote uitbarsting. Dit is een welbekend feit en wordt actief bestudeerd door Israëlische onderzoekers.

Deze uitbarsting vond plaats rond de tijd van de Exodus, en veel van diezelfde onderzoekers zeggen dat deze een zekere invloed moet hebben gehad op wat er in Egypte gebeurde.

De Italiaanse moleculaire bioloog Siro Trevisanato, auteur van ‘The Plagues of Egypt: Archaeology, History and Science Look at the Bible’, gaat nog verder en beweert dat de uitbarsting van Santorini de meeste, zo niet alle, plagen in de Bijbel kan verklaren.

Trevisanato legt uit dat de wind de vulkanische as via het oostelijk Middellandse Zeegebied naar het gebied van de Nijldelta heeft gevoerd. Ook dit is iets dat Israëlische onderzoekers hebben bevestigd. Aslagen die dateren uit de tijd van de uitbarsting van Santorini zijn gevonden op eilanden verder naar het zuiden, evenals langs de oostelijke kustlijn van de Middellandse Zee.

In die vulkanische as zou zich ook het mineraal cinnaber hebben bevonden, dat een rivier bloedrood kan kleuren, aldus Trevisanato.

Vanaf dat punt zou een reeks gevolgen van de vulkanische aswolk een ravage hebben aangericht in Egypte.

Zure regen zou huidzweren (steenpuisten) hebben veroorzaakt en het gras hebben besmet, wat zou hebben geleid tot de massale sterfte van vee. Kikkers zouden de steeds zuurder wordende Nijl verlaten hebben op zoek naar vers water. En de afwezigheid van de kikkers en de toenemende vochtigheid zou een explosie van de insectenpopulatie in de hand hebben gewerkt.

En wat de plaag van de duisternis betreft, als de aswolk dicht genoeg was, zou dat hebben geleid tot een diepe en slopende duisternis, zoals de Bijbel uitlegt (Exodus 10:21-23)

Trevisanato beweert dat overgebleven oude Egyptische medische verslagen uit die tijd bevestigen dat dit allemaal rond dezelfde tijd gebeurde. Doet het ertoe?

Andere soortgelijke theorieën noemen rode algen als de oorzaak van het rood worden van de Nijl en de verdere verwoesting van de plaatselijke ecologie. Sommigen spelen zelfs in op modernere zorgen door de klimaatverandering de schuld te geven.

Maar doet het er echt toe? Wordt de Bijbelse boodschap op enigerlei wijze ontkracht als er wetenschappelijke verklaringen kunnen worden gevonden voor de dingen die in Egypte zijn gebeurd?

Prof. Yuval Gadot, hoofd van de afdeling Judaïsme en Archeologie aan de Universiteit van Tel Aviv, zegt dat het antwoord nee is.

“Ik zie deze niet noodzakelijkerwijs als historische gebeurtenissen,” vertelde Prof. Gadot aan N12, stellende dat het belang van de gebeurtenissen die in de Bijbel worden beschreven niet ligt in het feit of ze werkelijk hebben plaatsgevonden of niet, maar eerder in de impact die ze hebben gehad op het “collectieve geheugen van het volk van Israël.”

Hij benadrukte dat het niet de bedoeling is om de Bijbelse verhalen in te passen in de gangbare wetenschappelijke modellen.

“Er zijn altijd pandemieën, aardbevingen en een verscheidenheid aan natuurverschijnselen geweest, net zoals dat vandaag de dag nog steeds het geval is,” merkte hij op. “Deze natuurlijke gebeurtenissen kunnen al dan niet van invloed zijn geweest op het verhaal. Hoe dan ook, de betekenis van het verhaal blijft even boeiend als altijd.”