
Afgelopen vrijdag kwamen Joodse gezinnen weer bijeen om het begin van Pesach te vieren, waarmee de uittocht uit Egypte wordt herdacht. Hoewel wij Israëli’s deze familiebijeenkomst als vanzelfsprekend beschouwen, is het heel ongewoon om iets te vieren dat veel Joden als een mythe beschouwen.
Men is het er in Israël niet over eens, en het samenkomen van een familie voor een feest dat ons herinnert aan een wonder dat volgens sommigen nooit heeft plaatsgevonden, verdient een verklaring die verder gaat dan het simpele verlangen naar een familiehereniging. Neem bijvoorbeeld mijn uitgebreide familie, waar mensen tussen zitten die het over bijna niets eens zijn. Sommigen van hen zijn politiek links. Anderen zijn politiek rechts. Anderen zitten ertussenin. Onze familie vertegenwoordigt het hele politieke spectrum en toch kunnen we samen deze feestmaaltijd delen.
Men zou kunnen denken dat een dergelijke bijeenkomst mogelijk is omdat wij een postmoderne identiteitspolitiek hebben aangenomen die aan elk geloof en elke overtuiging gelijke waarde toekent. Maar dat kan niet, want identiteitspolitiek is geen uiting van liefde, maar veeleer een progressieve opvatting van tolerantie die niet wordt gedeeld door minstens de helft van de familie die aan tafel zit. De religieuze overtuigingen van sommigen worden door anderen veracht, en de lijst van meningsverschillen gaat maar door. Toch kunnen gezinnen deze verschillen overwinnen. Ze zitten en eten samen en vertellen een verhaal dat sommigen geloven en anderen niet.
En dit is, geloof ik, mogelijk dankzij ons gemeenschappelijk Joods erfgoed, dat in ons die liefde heeft doen ontwaken die in staat is de onoverkomelijke hindernissen te overwinnen waarmee wij telkens weer, in verschillende gedaanten, worden geconfronteerd. Het is de liefde die zelfs de meest toegewijde atheïsten onder ons doet vasthouden aan hun Joodse identiteit, en het is de liefde die degenen die geloven dat de Exodus werkelijk heeft plaatsgevonden in staat stelt diegenen te omhelzen die het bijbelse verhaal naar het rijk der mythen verwijzen.
Wij hebben over dit soort liefde geleerd uit de verhalen die wij millennia lang aan de Pesach-tafel hebben verteld. Wij herhalen het verhaal van de vier zonen elk jaar met Pesach, waarbij het vanzelfsprekend is dat de verloren zoon altijd als deel van de familie werd beschouwd. En we worden herinnerd aan onze afgod-aanbiddende voorouders, om er zeker van te zijn dat niemand van hen denkt dat hij beter is dan hij is.
Het tweede Pesachfeest aan het einde van de Pesachweek vertelt ook het verhaal van de twee Israëlieten die, terwijl zij de zee overstaken tussen twee enorme muren van water, zich bezighielden met het onderzoeken van de modder waarop zij zich bevonden en deze vergeleken met de mortel die zij in Egypte hadden gemaakt, waardoor zij het goddelijke gebeuren dat hen omringde, misten. Toch staken deze verstandige ongelovigen veilig de gespleten zee over, samen met de gelovigen. Dit erfgoed stelt ons in staat elkaar vandaag lief te hebben, ondanks de ideologieën die ons voor altijd dreigen te verdelen.