De Amerikaanse president Joe Biden ontvangt deze week de Israëlische president Isaac Herzog. Het doel van het bezoek en de toespraak voor het Congres is om de 75e verjaardag van Israël te vieren. Het feit dat premier Benjamin Netanyahu pas kort voor de reis een officiële uitnodiging ontving, voegt echter een extra politieke dimensie toe. Door Netanyahu uit te sluiten, geeft Biden aan dat Netanyahu, die er prat op gaat toegang te hebben gekregen tot de Amerikaanse politieke cultuur, een soort persona non grata is. Dus waarom werd Netanyahu eerst gemeden en daarna niet?
Het Midden-Oosten team van de Amerikaanse regering, dat bestaat uit de meest onsympathieke medewerkers (Samantha Powers, Maher Bitar, Hady Amr en de nu geschorste Robert Malley) die ooit de leiding hadden over dit gebied, gelooft dat de populariteit van de Verenigde Staten en Biden in Israël kan worden gebruikt om Netanyahu, die al te lijden heeft onder de omwentelingen rond de juridische hervorming, politiek te beschadigen. Netanyahu in het nauw drijven was ook een manier om zijn blokkade van de Amerikaanse galop naar een nieuw nucleair akkoord met Iran te neutraliseren. Het Midden-Oosten team was ook vastbesloten om vooruitgang in het bevorderen van vrede tussen Israël en Saoedi te voorkomen, niet alleen om Netanyahu verder te isoleren en hem elke schijn van overwinning te ontzeggen, maar ook om zijn samenwerking met de Saoedi’s te blokkeren zodat de Amerikaanse poging om een akkoord met Iran te bereiken zou mislukken.
De regering was er dus niet in geïnteresseerd om de premier een reddingslijn toe te werpen of de spanningen te verlichten. In plaats daarvan was ze geïnteresseerd in het verergeren ervan. Er werd zelfs een proefballonnetje opgelaten, waar Netanyahu’s oppositie met grote aandacht op inging, in de vorm van een redactioneel artikel van Thomas Friedman in de New York Times, waarin hij beweerde dat de Verenigde Staten de Amerikaans-Israëlische betrekkingen aan het herwaarderen (lees: degraderen) was. De regering hoopte dus een politieke slag op eigen terrein te slaan door de Israëlische president Netanyahu te eren.
Een andere reden om het bezoek van Herzog als vervanger van Netanyahu te kiezen, was de bittere ervaring van het Biden-team, waarvan de meesten veteranen zijn van de regering-Obama, elke keer dat Netanyahu zijn zaak bepleitte op Amerikaanse bodem. De aarzeling van de regering komt niet alleen voort uit Netanyahu’s bezoek in 2015 – toen Netanyahu het Congres en het Amerikaanse volk rechtstreeks toesprak in verzet tegen de dreigende Iraanse nucleaire deal – maar ook uit eerdere bezoeken waarin Netanyahu zijn unieke vermogen demonstreerde om zowel Amerikaanse conservatieven als pro-Israël liberalen te bereiken. De taal en beeldspraak van zijn toespraken en persinterviews riepen diepgewortelde ideeën op die Amerikaanse leiders zelf soms moeilijk onder woorden kunnen brengen. Dit vormde een directe uitdaging voor voormalig president Barack Obama, zelf een meester in beeldspraak. De Israëlische regeringsleider wist niet alleen te verwijzen naar Obama’s terrein, zijn termen en zijn achterban, maar hij deed het ook heel goed. De reacties in het Congres en in de media suggereerden dat de premier de politieke meester had overtroffen.
Biden is duidelijk niet de politieke meester die Obama was. Zijn politieke aantrekkingskracht bestaat niet uit ideeën of beelden, maar uit gemeenplaatsen. Als het voor Obama al moeilijk was om Netanyahu op Amerikaanse bodem te pareren, dan, weet het Biden-team, heeft Biden geen schijn van kans.
Als je bedenkt hoezeer het Biden-team Netanyahu wilde isoleren en hem alleen de schuld wilde geven van de spanningen tussen de VS en Israël, dan zou een bezoek van Netanyahu – die rechtstreeks contact heeft met het Amerikaanse volk, wordt bejubeld in het Congres en de ether vult – rampzalig kunnen zijn voor de Amerikaanse regeringsstrategie. Toen de Wall Street Journal, die door een veel groter en invloedrijker publiek wordt gelezen dan Friedman, een redactioneel artikel publiceerde waarin Friedman werd beschuldigd van de vijandige houding van de regering Biden tegenover Israël, maakte de Amerikaanse regering zich zorgen over een succesvol, populair bezoek van Netanyahu; het zou haar strategie om alleen hem de schuld te geven van de verslechterde betrekkingen volledig ondermijnen.
En toch, aan de vooravond van Herzogs bezoek, nodigde Biden Netanyahu uit. Waarom?
Ten eerste kan Biden het oneens zijn met de Israëlische premier, maar in het algemeen wordt hij niet beschuldigd van vijandigheid tegenover Israël. Telkens als hij Netanyahu rechtstreeks ontmoet, lijken ze het goed met elkaar te kunnen vinden, wat de reden is waarom Biden’s Midden-Oosten team zo vastbesloten was om te voorkomen dat ze met elkaar zouden praten.
Ten tweede, wat Iran betreft, wordt het steeds onwaarschijnlijker dat er veel verschil is tussen Netanyahu en Herzog. In feite stuurde Netanyahu via Herzog een duidelijke boodschap naar de Amerikaanse regering: geen Israëlische steun voor de opkomende nucleaire deal en geen beloften meer van “geen verrassingen”. Met andere woorden, Israël behoudt zich het recht voor om Iran zonder waarschuwing aan te vallen. Dit is een van de meest verontrustende scenario’s voor een regering waarvan de essentie is om Israël te weerhouden van handelen en in plaats daarvan de Amerikaanse diplomatie te steunen. Een deal met Netanyahu werd plotseling essentieel om genoeg druk te kunnen uitoefenen om de Israëlische premier terug te dringen. Maar die trein is waarschijnlijk al vertrokken.
Ten derde is het Israëlische presidentschap ceremonieel. Herzog heeft zijn functie handig gebruikt om de interne onrust over de hervormingen te doorstaan, maar hij mag niet toelaten dat hij een instrument wordt in de campagne van de Amerikaanse regering om Netanyahu intern in diskrediet te brengen. De inspanningen van de Amerikaanse regering om dit te doen vormen een ernstige bedreiging voor de Israëlische regeringsstructuur en het is ondenkbaar dat de Israëlische president zichzelf zou toestaan om met succes deel te nemen aan deze campagne. Daarom werd het ook onwaarschijnlijk dat Biden dit nog steeds zag als een productieve manier om Netanyahu te isoleren.
Ten vierde verliest de Amerikaanse regering grip op de kwestie Iran. De verwijdering en het onderzoek van haar stem over Iran – Malley – heeft niet alleen geleid tot oproepen van conservatieven maar ook van liberalen voor transparantie en openbaar debat over het beleid van de VS. Biden, niet Netanyahu, lijkt meer in het defensief.
Ten slotte hebben de uitbarstingen tegen Israël door de progressieve partij, die een derde van de Democraten in het Congres uitmaakt, en hun collectieve boycot van de toespraak van Herzog, de liberale Democraten gedwongen om Israël niet te benaderen en hun steun te betuigen. De Amerikaanse regering beschouwt een bezoek van Netanyahu als politiek gevaarlijk, maar het ostracisme van de premier was nog schadelijker.
Met andere woorden, de context van het bezoek van Herzog is verschoven. De poging van de regering om Netanyahu te isoleren heeft plaatsgemaakt voor uitspraken van zowel conservatieven als centrumliberalen – de laatste kan Biden niet negeren – die de speciale aard en kracht van de relatie bevestigen.
Al met al leek het bezoek van Herzog minder bedoeld om Netanyahu te isoleren dan om de Amerikaanse regering te isoleren in haar Iran- en Israëlbeleid. Ook zonder het bezoek van Netanyahu had de Amerikaanse regering mogelijk een tegenslag op haar eigen terrein te verwerken gekregen en werd ze geconfronteerd met de harde les van de politiek: Pas op voor de wet van de onbedoelde gevolgen. Netanyahu blijven mijden was meer een last geworden voor de regering Biden dan hem ontvangen.
Raketaanval van Hezbollah verwondt vijf mensen in centraal Israël
Zes Israëlische soldaten omgekomen in Libanon
„UNRWA-salarislijst lijkt op een Most-Wanted-lijst“
