De relatie van Israël met Turkije is altijd wisselvallig geweest en wordt gekenmerkt door perioden van samenwerking en spanningen. De recente houding van Turkije, vooral na het bloedbad onder leiding van Hamas op 7 oktober 2023, wordt echter steeds vijandiger en inconsistenter.
Turkije, hoewel NAVO-lid, heeft activiteiten aangemoedigd die de veiligheid van Israël ondermijnen. President Recep Tayyip Erdoğan steunt openlijk groepen met terroristische banden. In juli verijdelde Israël bijvoorbeeld een Hamas-aanval die was gepland vanuit Turkije, waar Hamas-leiders sindsdien een toevluchtsoord hebben gevonden nadat ze uit Qatar waren verdreven.
Erdoğan roept Israël regelmatig op om af te zien van militaire acties in Libanon en Syrië. Tegelijkertijd lijkt Turkije echter klaar te staan voor een militaire operatie in Syrië tegen Koerdische groepen. Erdoğan steunt ook de terreurgroep Hayat Tahrir al-Sham (HTS) onder leiding van Abu Muhammad al-Julani (die nu bekend staat onder zijn echte naam Ahmed al-Sharaa ).
In april legde Erdoğan een handelsembargo op aan Israël en in juli dreigde hij zelfs Israël binnen te vallen in een toespraak voor leden van zijn regeringspartij.
Erdoğan beschuldigt Israël en de IDF van het opzettelijk doden van Palestijnse burgers in hun oorlog tegen het terrorisme. Volgens deskundigen zijn de militaire operaties van Turkije in de Koerdische regio van Irak, die feitelijk gericht zijn op burgers, echter in strijd met het internationaal humanitair recht en roepen ze vragen op over daadwerkelijke mensenrechtenschendingen.
De openlijke steun van Turkije voor groepen als Hamas en HTS en zijn tegenstrijdige acties en retoriek doen vragen rijzen over zijn betrouwbaarheid en inzet voor regionale stabiliteit.
.@RTErdogan is turning Turkey into a dictatorship just because of his support for the murderers and rapists of Hamas, against the stance of the entire free world.
He is blocking Instagram, with 57 million users in Turkey, cutting off sports broadcasts because an Israeli athlete… pic.twitter.com/5dpEhELf0C
— ישראל כ”ץ Israel Katz (@Israel_katz) August 2, 2024
Desondanks heeft de NAVO weinig weerstand getoond tegen het gedrag van Turkije, wat de complexiteit van internationale diplomatie binnen het bondgenootschap benadrukt.
Professor Emeritus Dror Zeevi van de afdeling Midden-Oosten Studies aan de Ben-Gurion Universiteit in Beersheva vertelde JNS dat Turkije het NAVO-verdrag niet langer beschouwt als “een van zijn bepalende kenmerken”.
“In de afgelopen jaren heeft het geflirt met China en wapens (en een nucleaire faciliteit) gekocht van Rusland,” zei hij. “Het staat nu dichter bij China en Rusland dan bij de VS.”
Erdoğans ambities omvatten altijd al “de bevrijding van Jeruzalem” en de wederopstanding van een Ottomaans rijk onder Turkse leiding. Een soennitisch jihadistisch Syrië biedt een handige directe route naar de vervulling van deze langetermijndroom.
Zeevi vertelde JNS: “Voor zover dit inderdaad zijn droom is (en niet alleen intern grootspraak), is het onwaarschijnlijk dat Erdoğan deze doelen direct actief zal nastreven. Maar onder de juiste omstandigheden zou hij de krachten kunnen steunen die in deze richting duwen, net zoals hij tot voor kort Hamas steunde.”
De woordvoerder van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, Oren Marmorstein, reageerde op de kritiek van Turkije op de recente militaire acties van Israël in Syrië en beschuldigde Ankara van hypocrisie. Hij benadrukte dat de eigen militaire operaties van Turkije in Syrië en de bezetting van aanzienlijk meer Syrisch grondgebied dan de tijdelijke controle van Israël wijzen op een dubbele standaard.
“Israël verwerpt de valse verklaringen van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken over Syrië,” schreef Marmorstein in een bericht op X.
“De feiten zijn als volgt: Turkije heeft systematisch Syrisch grondgebied bezet, een proces dat begon met militaire operaties in 2016, 2018 en 2019 en tot op de dag van vandaag doorgaat,” zei hij.
Volgens Marmorstein “is het laatste land dat kan spreken van bezetting in Syrië Turkije, met 15% van het Syrische grondgebied onder controle van proxies die onder haar auspiciën opereren. Er is geen rechtvaardiging voor de voortzetting van Turkse agressie en geweld tegen Koerden in Syrië!”
Op koers blijven
Nimrod Goren, Senior Fellow voor Israëlische zaken aan het Midden-Oosten Instituut in Washington, betreurt het huidige dieptepunt in de betrekkingen tussen Israël en Turkije.
“De meest significante schade aan de bilaterale relaties tussen Israël en een regionaal land na 7 oktober was Turkije,” vertelde hij JNS.
Hij merkte op dat een paar weken voor de Hamas-aanval, premier Benjamin Netanyahu en Erdoğan een positieve ontmoeting hadden in New York waarin ze meer samenwerking beloofden.
“Na de steun van Turkije voor Hamas, de harde kritiek op Israël en het besluit om de handelsbetrekkingen te beperken, bevinden de betrekkingen zich nu op een dieptepunt,” zei Goren. “De Israëlische diplomatie heeft hieraan bijgedragen door de ambassade in Ankara maandenlang zonder ambassadeur te laten zitten en Turkije ondiplomatisch aan te vallen op sociale media.”
Goren riep op om op koers te blijven en zich niet te veel te laten meeslepen door de vijandigheid van Erdoğan.
“We hebben deze dynamiek eerder gezien, maar het is de moeite waard om te onthouden dat Israël en Turkije sinds 1949 ononderbroken diplomatieke betrekkingen hebben gehad, die nooit zijn verbroken ondanks dramatische ups en downs,” zei hij.
Volgens hem “is het nu tijd om te streven naar betere communicatie tussen de twee landen.”
“Syrië is altijd een onderwerp van interesse geweest voor beide landen, en met de val van [president Bashar] Assad en de toegenomen Turkse en Israëlische rol in de ontwikkelingen daar, is dit een noodzaak geworden,” zei hij.
Goren noemde de recente ontmoeting over Hamas-gerelateerde kwesties tussen veiligheidsfunctionarissen van beide landen, en stelde dat “dit nu moet worden uitgebreid naar Syrië.”
Hij suggereerde dat internationale actoren “dit moeten steunen en met beide partijen moeten samenwerken om de vijandige retoriek te temperen,” eraan toevoegend dat een staakt-het-vuren in Gaza “de taak gemakkelijker zal maken.”
Goren benadrukte dat hoewel bilaterale betrekkingen tussen landen “niet alleen tussen leiders en huidige regeringen zijn, er in Israël weinig bereidheid is tot interactie met Erdoğan en weinig vertrouwen in hem, vooral na twee mislukte toenaderingspogingen in de afgelopen jaren.”
Hij zei echter: “Er zijn diepgaande nationale belangen die vereisen dat ten minste de professionele niveaus van beide landen – diplomaten en veiligheidsfunctionarissen – communicatie onderhouden, escalatie voorkomen en enige coördinatie hebben.”
Jeruzalem moet zijn relatie met Ankara op dit moment ongetwijfeld zorgvuldig beheren. Volgens Zeevi opent de Syrische crisis “een kans om met alle buurlanden te praten, inclusief Turkije, in een realpolitik benadering om de jihadistische elementen in te dammen en een democratische heerschappij in Syrië te vestigen.”
Zeevi waarschuwde echter: “Israël moet zich er ook van bewust zijn dat het Turkse leiderschap, dat in het verleden zijn vertrouwen heeft geschonden, verschillende en soms tegenstrijdige belangen nastreeft.”
Trump: “De hel zal losbreken als gijzelaars niet zijn bevrijd voor de inauguratie”
Hamas zou verkiezingen verliezen – Fatah in de lift
President Paraguay bezoekt Israël voor heropening ambassade in Jeruzalem
