Tacheles met Aviel – Voor Joden is het kruis geen symbool van verlossing

Hoe groot mag een kruis zijn als je de Joodse Klaagmuur in Jeruzalem bezoekt? Ik weet het niet, maar er zijn eigenlijk helemaal geen regels voor religieuze symbolen op de Joodse tempelmuur. De gevoelens van mensen spelen hier een rol en ja, er zijn veel Joden die zich beledigd voelen door kruizen.

Gisteren was het borstkruis van een Duitse abt te groot en te opvallend voor de Joodse omgeving. Zo opvallend zelfs dat een Joodse opzichter zich aan het kruis stoorde en de abt erop aansprak. Voor Joden is het kruis geen teken van hoop, zoals het voor christenen is, omdat het staat voor de vergeving van zonden en Gods verzoening met de mensheid. Onder de schaduw van het kruis heeft het Joodse volk in de kerkgeschiedenis geleden. Wat gisteren gebeurde, gebeurt zelden, maar gebeurt wel. Het moet relatief gezien worden.

Het begon allemaal met een vergissing toen de Duitse minister van Onderwijs en Onderzoek, Bettina Stark-Watzinger, samen met de Duitse abt Nikodemus Schnabel de Joodse Klaagmuur bezocht. Er ontstond een beleefd handgemeen voor de Klaagmuur toen een verantwoordelijke wetshandhaver van de Klaagmuurstichting het borstkruis zag en de abt vroeg om het te verbergen. De afmetingen van het kruis waren simpelweg te groot en, volgens de dame, ongepast voor de heiligste plaats van het Joodse volk. Op een video is Schnabel te zien terwijl hij zijn ketting met het kruis uitlegt: “Dit is mijn normale kleding en geen provocatie. Ik denk dat Nikodemus Schnabel de Joodse gevoelens kent.

Maar de Joodse wetshandhaver liet het er niet bij zitten en eiste dat Schnabel het kruis zou bedekken. Maar Nicodemus weigerde zijn kruis te bedekken, uiteindelijk werd hem de toegang tot de Klaagmuur niet geweigerd. Abt Nicodemus Schnabel en de dominee verlieten het gebied voor de Klaagmuur, omdat de rondleiding toch al voorbij was. De abt verwijderde het kruis niet. De Klaagmuurstichting verontschuldigde zich vervolgens voor het veroorzaakte ongemak.

Punt. Einde verhaal. Dit is wat er gebeurt en moet niet verder worden opgevoerd. Bij de Joodse Klaagmuur worden niet alleen priesters op kruisjes aangesproken door de Joodse toezichthouders ter plaatse, maar ook Joden die niet gepast gekleed zijn of zich ongepast gedragen. Bovendien wordt christelijke toeristen en pelgrims die een kettinkje dragen nooit de toegang tot de Klaagmuur geweigerd. Maar boven de Klaagmuur hebben islamitische religieuze bewakers van de Waqf de tassen van toeristen doorzocht op Bijbels bij de ingang van het Tempelplein. Het heilige boek van de christenen is onrein en is niet toegestaan in de buurt van moskeeën. Bovendien is de toegang tot Mekka in Saoedi-Arabië streng verboden voor ongelovigen, joden en christenen. Dit komt omdat Mekka de stad is van de Profeet Mohammed en daarom “puur” is in rituele zin en daarom alleen is toegestaan voor moslims.

Er wordt met liefde teruggedacht aan ongeveer zeven jaar geleden toen de voorzitter van de Raad van de Protestantse Kerk in Duitsland, Heinrich Bedford-Strohm, zijn officiële kruis gedeeltelijk verwijderde tijdens zijn bezoek aan de Klaagmuur en de Tempelberg. Bij een bezoek aan de Al-Aksa moskee en de Klaagmuur waren de bisschoppen destijds door de respectievelijke verantwoordelijken gevraagd om hun officiële kruizen niet te dragen.

“Als christen wil hij het kruis niet demonstratief vooraan dragen en daarmee tweedracht zaaien,” zei Bedford-Strohm destijds. “Als vertegenwoordiger van een religie heb ik de taak om vrede te stichten”. Aan de andere kant droegen alle pausen hun borstkruis tijdens hun bezoeken aan het Heilige Land en voor de Joodse tempelmuur. Dat was helemaal geen probleem.

Wat er gisteren gebeurde voor de Klaagmuur was een eenmalig incident door een lokale medewerker. Geen officiële regel. Dezelfde medewerker gaat waarschijnlijk geen kerken binnen, net als veel andere Joden. Voor religieuze Joden is een kerk een afgodstempel, omdat de christelijke theologie van de Drie-eenheid strikt genomen geen monotheïsme is. Daarom raden rabbijnen hun gelovigen af om kerken binnen te gaan. De staat Israël ziet dat anders; zowel het Israëlische leger als het Ministerie van Onderwijs bezoeken kerken in het land met hun soldaten en studenten om de jongeren onder het volk voor te lichten.

De Duitse benedictijner pater Nikodemus Schnabel is overigens de achtste abt van de abdij Dormitio in Jeruzalem op de berg Sion. Tijdens de kerstmis en andere evenementen in de abdij komen veel Joden naar de berg Sion om deel te nemen aan de christelijke vieringen. Wie wil kan dit natuurlijk negatief opvatten, want hier en daar gaan jonge orthodoxe Joden in de Oude Stad van Jeruzalem tekeer tegen priesters of bespugen ze hen, zoals onlangs is gebeurd. Maar dit wordt zwaar bekritiseerd door officiële stemmen in het land.

De staat Israël is het thuisland van het Joodse volk. Twee millennia lang hebben Joden in de diaspora geleden onder de kerken en het symbool was het kruis. Daarom kan en mag je het begrijpen (maar niet goedkeuren!) als sommige Joden hier en daar boos zijn over kruizen in het land. In principe zijn Joden toleranter dan christenen, dat laat de geschiedenis zien.