Nieuwe wet op benoeming van rechters in Israël

De Israëlische minister van Justitie, Yariv Levin, vierde donderdag de goedkeuring van een wet die de invloed van gekozen politici op de benoeming van rechters versterkt als een correctie op wat hij ziet als een democratisch ondervertegenwoordigd proces.

Ondertussen kondigden de leiders van de Israëlische oppositie aan dat ze van plan zijn om de door de regerende coalitie gesteunde wet in te trekken. Het is een centraal element van de justitiële hervorming die door premier Benjamin Netanyahu en zijn regering is aangekondigd.

“Vandaag, na decennia waarin jullie stem tot zwijgen werd gebracht, na jaren waarin jullie stem met voeten werd getreden, beginnen we aan een nieuw hoofdstuk. De tijd van onderwerping en stilte is eindelijk voorbij. Vanaf vandaag heeft onze stem bij de stembus betekenis. Ons wereldbeeld zal gerespecteerd worden. Wij en onze kinderen zullen gelijke kansen hebben – ook in het rechtssysteem,” zei Levin na de goedkeuring van de wet, die werd aangenomen na een 17 uur durend filibuster debat.

De wet verandert de samenstelling van het gerechtelijke verkiezingscomité – maar pas vanaf de volgende Knesset. De wet vervangt twee vertegenwoordigers van de Israëlische Orde van Advocaten, die voorheen meestal mee stemden met de drie rechters in de commissie, door twee advocaten die zijn benoemd door parlementsleden – één van de oppositie en één van de coalitie.

De oppositieleider, wiens factie wegliep bij de stemming, veroordeelde de wet en kondigde aan dat deze geannuleerd zou worden.

“In de volgende regering zullen we ervoor zorgen dat de wet tot wijziging van de verkiezingscommissie van rechters wordt geannuleerd,” aldus een gezamenlijke verklaring van oppositieleider Yair Lapid, partijvoorzitter van de Nationale Unie Benny Gantz, Israël Beitenu voorzitter Avigdor Liberman en Democraten voorzitter Yair Golan. De wet die donderdag werd aangenomen had “slechts één doel – ervoor zorgen dat rechters ondergeschikt zijn aan de wil van politici,” voegden ze eraan toe.

Israël’s procureur-generaal Gali Baharav-Miara zei dat de nieuwe wet “een zware politieke schaduw werpt op het rechtssysteem en afbreuk doet aan zijn professionaliteit, onafhankelijkheid en vermogen om de regering te bekritiseren”.

Genoeg democratie?

Sommige prominenten uit het rechtse kamp bekritiseerden de wet ook – voor hen ging deze niet ver genoeg in de richting van democratisering.

Ik steun de wet tot wijziging van de gerechtelijke verkiezingscommissie niet, omdat in dit orgaan alleen vertegenwoordigers van de wetgevende macht zouden moeten zitten,” schreef Ronen Shoval, medeoprichter van de invloedrijke organisatie Im Tirtzu en hoofd van de conservatieve denktank Argaman Institute for Advanced Studies, op X. Hij voegde eraan toe: ”Hoe dan ook, we kunnen allemaal rustig blijven.

Hij voegde eraan toe: “Hoe dan ook, we kunnen allemaal rustig blijven. De Kaplanisten en journalisten die schreeuwen dat dit het einde van de democratie is, geloven zelf niet wat ze zeggen – dat zou een belediging voor hun intelligentie zijn.”

Kaplan is de naam van een straat in Tel Aviv die het centrum is geworden van protesten tegen de justitiële hervorming waar Netanyahu’s regering sinds haar aantreden in 2022 op heeft aangedrongen. De democratisering van de gerechtelijke verkiezingscommissie was een hoeksteen van deze hervorming.

Voorstanders van de justitiële hervorming stellen dat de rechters in het comité, samen met de vertegenwoordigers van de orde van advocaten, de facto een meerderheid hebben, wat heeft geleid tot ideologische homogeniteit in de rechterlijke macht.

Tegenstanders daarentegen zien de nieuwe wet als een buitensporige politisering van het rechtssysteem door de regering.

Minister van Financiën Bezalel Smotrich beschreef de wet als een ingeloste verkiezingsbelofte. “We beloofden het gerechtelijk apparaat te hervormen volgens een gedetailleerd plan – en we werden verkozen om dat te doen. Vandaag hebben we een belangrijke stap gezet in ons plan – vanuit een geest van dialoog en nationale verantwoordelijkheid,” schreef hij op X.

Minister van Buitenlandse Zaken Gideon Sa’ar, een centristische coalitiepartner van Netanyahu die in het verleden kritiek had geuit op de uitvoering van de justitiële hervorming, verdedigde de wet.

De wet zorgt ervoor “dat de verkiezing van rechters van alle instanties alleen kan plaatsvinden met een brede consensus in alle kampen – coalitie en oppositie. Het vetorecht van rechters bij de verkiezing van rechters voor het Hooggerechtshof wordt afgeschaft. De vertegenwoordigers van de Orde van Advocaten zullen worden vervangen door advocaten die zullen optreden als vertegenwoordigers van het publiek,” zeiden Sa’ar en Levin in een gezamenlijke verklaring.

De wet “zal zorgen voor echte diversiteit in het rechtssysteem, brede vertegenwoordiging en de mogelijkheid voor uitstekende advocaten die voorheen niet benoemd werden om rechter te worden,” voegden ze eraan toe.