De kersttijd roept beelden op van versierde bomen en een winterse Kerstnachtdienst. Zelden worden Chinese astronomen bij de feestdag betrokken. Verrassend genoeg kunnen wijzen uit het verre, verre Oosten enkele historische antwoorden geven op de ster van Bethlehem, en de Wijzen uit het Oosten die op zijn spoor kwamen.
De ster maakt al heel lang deel uit van de kerstbeelden. Mattheüs beschreef deze echter nogal vaag in Mattheüs 2:1-10. Hij gaf geen exacte details over de ster. Hij gaf geen exacte details over wat de ster was en wanneer deze verscheen. Ook geeft hij geen details over wie de Wijzen waren. De Chinezen hebben misschien antwoorden op wat de ster was en in welk jaar hij verscheen.
Chinese astronomen in de tijd van Jezus
Op het gebied van de oude sterrenkunde behoorden de Chinezen tot de besten in het waarnemen en vastleggen van hemelobjecten. Veel astronomen van de Han-dynastie (206 voor Christus – 220 na Christus) waren in dienst van de keizer. Ze dienden als geleerden, maar waren ook waardevolle adviseurs en overheidsfunctionarissen. Tijdens deze dynastie brachten zij de bewegingen van planeten en de maan in kaart, noteerden kometen, eclipsen, meteoren, novae, de baan van Saturnus en namen zonnevlekken waar.
Bij het rapporteren van kometen maakten de Chinezen grondige tekeningen van de kometen die zij waarnamen. Dit omvatte gedetailleerde afbeeldingen van de staarten en vormen van de coma (hoofd dat altijd naar de zon wijst). Bijgaand een dergelijke tekening uit de Han-dynastie. De tekening is afgedrukt op zijde en toont de soorten kometen naar grootte en vorm. Deze tekeningen, hoewel “korrelig”, laten zien hoe serieus en bedreven de Chinezen waren in het doen van hun waarnemingen.
Bethlehem bereiken in 70 dagen terwijl een komeet nog zichtbaar was
Zeventig dagen was genoeg tijd voor de Wijzen om van Parthië naar Jeruzalem te reizen. Het Parthische Rijk omvatte een groot deel van het huidige Perzië-Iran en Irak. De route die zij namen kan ook over de Perzische koninklijke weg zijn gegaan, wat tijd zou hebben bespaard. Als zij hulp kregen van de Parthische koning en de koningen die hen bedienden, kunnen zij voor een deel van de reis paarden hebben gebruikt. Als ze door de Arabische woestijn reisden, reden ze waarschijnlijk op kamelen. De Chinese komeet kan zelfs langer aan de hemel hebben gestaan dan de 70 dagen die de Chinezen waarnamen. Dit komt door het Chinese moessonseizoen dat van mei tot september zware regens in China brengt, wat de waarnemingen bemoeilijkt.
Mattheüs vertelt ons dat Herodes en zijn hofhouding verontrust waren toen de Wijzen vroegen naar de pasgeboren koning. Dit is logisch omdat de Joodse astronomie in de 1e eeuw zeer eenvoudig was vergeleken met die van hun buren, de Babyloniërs, Grieken en Egyptenaren. De Joodse kalender is gebaseerd op de maan; daarom keken ze naar de maanstanden. Pesach valt altijd na de lente-equinox, dus keken ze ook naar de zon. Maar kometen speelden geen rol in de Joodse astronomie. Zij waren verbijsterd over de belangstelling van de Wijzen voor kometen en pasgeboren koningen.
Hoe kon een komeet boven Bethlehem te staan?
De komeet die de Chinezen waarnamen was van het type “morgenster”. Een computerprogramma van Stellarium toont ons dat in maart van 5 v. Chr. het sterrenbeeld Steenbok het grootste deel van de nacht onder de aardse horizon verborgen was. Het kwam net voor zonsopgang boven de horizon, en verdween dan rond het middaguur weer onder de horizon. Een komeet in Steenbok was alleen te zien van vlak voor zonsopgang tot vlak voor het middaguur. Voor zonsopgang wees de kop van de komeet naar de zon. Dit gaf het effect dat de komeet naar de grond wees omdat de zon nog onder de aardse horizon stond. Volgens de geleerde Colin Humphries is de terminologie in Mattheüs 2:9 dat de ster boven Bethlehem stond uniek in vergelijking met andere literatuur uit de oudheid (Dio Cassius en Josephus) die kometen beschrijft. Bethlehem in de tijd van Jezus was een kleine stad. Dit maakt het opsporen van een pasgeboren koning gemakkelijker.
Critici van kometen geloven dat een komeet niet de Ster van Bethlehem kon zijn, omdat ze werden beschouwd als een kwaadaardig symbool. Maar voor de Zoroastriërs (de godsdienst van de Wijzen volgens de Griekse historicus Herodotus) waren kometen goede symbolen die wezen op de geboorte van een belangrijk persoon.
Mithridates VI (120-63 v. Chr.) van Pontus, een Zoroastrische koning en mogelijke Magiër die heerste over het koninkrijk Pontus rond de Zwarte Zee, werd geboren terwijl er 2 kometen aan de hemel stonden. De oude historicus Justinus vermeldt in zijn weergave van de Historiae Philippicae van Pompeius Trogus het verhaal dat twee kometen 70 dagen achtereen de nachtelijke hemel verlichtten. Mithridates beschouwde dit als een goed teken. De gebeurtenis werd herdacht in een reeks kleine bronzen munten die tussen 119 en 100 v. Chr. werden geslagen (zie foto).
Bezemkomeet luidt ingrijpende veranderingen in
Interessant is dat de Chinese komeet van 5 voor Christus ook 70 dagen aan de hemel stond. De Chinese geleerde Ho Peng-Yoke, die de originele Chinese astronomische teksten vertaalde, vertelt ons dat de komeet een bezemkomeet was die voor het eerst werd gezien tussen 10 maart en 7 april in het sterrenbeeld Steenbok. Voor de Chinezen werd een bezemkomeet gezien als een tijd voor “ingrijpende” veranderingen. Dit kon iets goeds of slechts zijn, afhankelijk van hoe het degenen die regeerden veranderde. Na de nederige, koninklijke geboorte in Bethlehem volgden zeker ingrijpende veranderingen – voor Herodes, voor Israël, voor het Romeinse rijk en daarbuiten.
Opmerkingen van de redactie:
We vertrouwen erop dat u genoten heeft van deze behandeling van een fascinerend onderwerp. Misschien is dit inderdaad de meest waarschijnlijke astronomische correlatie met het teken dat in Mattheüs 2 en Numeri 24 wordt beschreven. Op de een of andere manier signaleerde de ster de meest wonderbaarlijke goddelijke interventie in de geschiedenis. “Eer aan God in den hoge, en op aarde vrede, in de mensen een welbehagen.”
Onze dank aan de auteur.
De Wijzen hebben misschien geleerd van de verbannen Israëlieten, over de Messiaanse “sterprofetie” uit de Thora “Ik zie hem, maar niet nu; ik zie hem, maar niet dichtbij. Uit Jakob zal een ster komen, uit Israël zal een scepter opstijgen.” (Numeri 24:17)
Ter referentie: kamelen zouden in staat zijn geweest om 20 tot 30 km per dag af te leggen vanuit Oost-Irak/Zuidwest-Perzië en binnen een tijdsbestek van 70 dagen in Bethlehem aan te komen. Rekenvoorbeeld: 20 km/dag x 60 dagen = 1200 km wat ongeveer de afstand is van Bagdad naar Bethlehem langs de vruchtbare sikkel.
Over de auteur: Robert William Weber is leraar en historicus, werkzaam in Normal Illinois, VS. Hij heeft een MA in geschiedenis van de Universiteit van Nebraska-Kearney. Hij raakte geïnteresseerd in de Ster van Bethlehem na het zien van een documentaire over Michael Molnar’s theorie dat de ster een maansverduistering was waarbij de maan, Jupiter en Saturnus betrokken waren op 17 april 6 v. Chr. Bij zijn onderzoek naar kandidaten voor de Ster van Bethlehem gelooft hij dat de sleutel tot het vinden van de Ster van Bethlehem ligt in de timing van de gebeurtenis en hoe de Wijzen uit Parthië deze interpreteerden. Momenteel schrijft hij over de lange geschiedschrijving van het onderzoek naar de Ster van Bethlehem, en theorieën van moderne geleerden die ofwel de primaire bronnen verfraaien, ofwel een historische fout maken.
Mattheüs 2:1-10:
Toen Jezus geboren was in Betlehem in Judea, tijdens de regering van Herodes, kwamen er magiërs uit het Oosten in Jeruzalem aan. Ze vroegen: ‘Waar is de pasgeboren koning van de Joden? Wij hebben namelijk zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om hem eer te bewijzen.’ Koning Herodes schrok hevig toen hij dit hoorde, en heel Jeruzalem met hem. Hij riep alle hogepriesters en schriftgeleerden van het volk samen om aan hen te vragen waar de messias geboren zou worden. ‘In Betlehem in Judea,’ zeiden ze tegen hem, ‘want zo staat het geschreven bij de profeet: “En jij, Betlehem in het land van Juda, bent zeker niet de minste onder de leiders van Juda, want uit jou komt een leider voort die mijn volk Israël zal hoeden.”’ Daarop riep Herodes in het geheim de magiërs bij zich; hij wilde precies van hen weten wanneer de ster zichtbaar geworden was, en stuurde hen vervolgens naar Betlehem met de woorden: ‘Stel een nauwkeurig onderzoek in naar het kind. Stuur mij bericht zodra u het gevonden hebt, zodat ook ik erheen kan gaan om het eer te bewijzen.’ Nadat ze geluisterd hadden naar wat de koning hun opdroeg, gingen ze op weg, en nu ging de ster die ze hadden zien opgaan voor hen uit, totdat hij stil bleef staan boven de plaats waar het kind was. Toen ze dat zagen, werden ze vervuld van diepe vreugde.”