In een exclusief interview analyseert Israel Today-correspondent Itamar Eichner de houding van Kaja Kallas, de nieuwe EU-buitenlandchef, tijdens haar eerste bezoek aan Israël. De Estse politica, bekend om haar duidelijke standpunt over Rusland, praat over Iran, de Gazastrook, de toekomst van Syrië, de situatie in Judea en Samaria, antisemitisme in Europa, de betrekkingen met de Israëlische regering en het arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof tegen premier Benjamin Netanyahu.
Israel Today: Welkom in Israël. Is dit uw eerste bezoek hier?
Kaja Kallas: Ja, eigenlijk mijn eerste. Mijn voorganger was hier voor het laatst rond 7 oktober vorig jaar – meer dan een jaar geleden. Een bezoek had al veel eerder moeten plaatsvinden.
Israel Today: Waarom verklaart de EU de Iraanse Revolutionaire Garde niet eindelijk tot terroristische organisatie? Er is genoeg bewijs. Is het gewoon een gebrek aan consensus onder de lidstaten?
Kaja Kallas: Ja. We bespreken onze Iran-strategie momenteel intensief met de ministers van Buitenlandse Zaken van de EU. Iran destabiliseert de regio, steunt Rusland in de oorlog tegen Oekraïne en is ook actief in Europa via hybride aanvallen. Onze grootste zorg is het Iraanse nucleaire programma. Daarom hebben we het zogenaamde snapbackmechanisme, dat sancties reactiveert als Iran de afspraken niet nakomt. Iran is vandaag verzwakt – dit geeft ons de kans om doortastender op te treden.
Israel Today: Zal dit mechanisme in werking treden als er geen nieuwe overeenkomst wordt bereikt?
Kaja Kallas: De snapback is niet volledig automatisch, maar als Iran de voorwaarden schendt, zal het in werking treden. Daarom blijven we vertrouwen op diplomatie om te voorkomen dat Iran een kernwapen krijgt.
Israel Today: Welke boodschap brengt u mee uit Caïro, van de ontmoeting met de Arabische ministers van Buitenlandse Zaken over het plan voor de wederopbouw van Gaza?
Kaja Kallas: Het Arabische plan is een goed uitgangspunt. Maar drie centrale vragen moeten worden opgehelderd: Wie gaat de wederopbouw financieren? De Golfstaten moeten meer bijdragen – Europa alleen is niet genoeg. Ten tweede, wie zal Gaza besturen? Ons standpunt is duidelijk: Hamas mag hierin geen rol spelen – niet in de laatste plaats vanwege de veiligheid van Israël. En ten derde, wie garandeert de veiligheid om een herhaling van 7 oktober te voorkomen? Ook deze vragen moeten met Israël worden besproken.
Israel Today: Is dat beter dan het hervestigingsplan van Trump?
Kaja Kallas: Ja, want wij verwerpen elke vorm van onvrijwillige hervestiging. Het Arabische plan gaat ervan uit dat mensen in Gaza zullen blijven.
Israel Today: Zal de EU vluchtelingen uit Gaza opnemen?
Kaja Kallas: Europa heeft al veel vluchtelingen opgenomen. Migratie is voor veel EU-landen een belangrijk onderwerp. We willen dat de Palestijnen in hun thuisland kunnen blijven.
Israel Today: Wat is uw beoordeling van de overgangsregering in Syrië?
Kaja Kallas: Het is een zeer moeilijke situatie en we moeten leren van de fouten uit het verleden. Aan de ene kant kennen we de geschiedenis van de betrokken organisaties. Aan de andere kant praten we met het Syrische maatschappelijk middenveld – en zij verwelkomen expliciet het einde van het Assad-regime. Het nieuwe leiderschap zegt de juiste dingen, maar we moeten nog afwachten of ze daar ook naar zullen handelen. Daarom volgen we een voorzichtige stapsgewijze aanpak. Een van de redenen waarom we de sancties versoepelen, is dat het Syrische volk hoop nodig heeft. Als bedrijven weer diensten kunnen aanbieden, als mensen weer salaris kunnen krijgen, dan ontstaat er hoop. En hoop vermindert chaos en geweld. Samen met onze regionale partners – waaronder Arabische staten, de VS en Turkije – benadrukken we dat een nieuwe regeringsstructuur alle sociale groepen moet omvatten, inclusief vrouwen. Syrië maakt een delicate overgang door. Hoop is broos, maar we hebben ervoor gekozen deze moeilijke weg te bewandelen om mensen een echte kans op een nieuw begin te geven.
Israel Today: Moet Israël stoppen met het bombarderen van Syrië en zich terugtrekken uit de bufferzone?
Kaja Kallas: Dat zou de stabilisatie zeker niet ten goede komen. De Syrische regering heeft al moeite om het land bij elkaar te houden. Er zijn ook nieuwe politieke inspanningen in Libanon om Hezbollah te ontwapenen. Deze landen verdienen een echte kans.
Israel Today: Kan Israël op een dag lid worden van de EU? Veel Israëli’s hebben een Europees paspoort.
Kaja Kallas: Veel landen willen lid worden van de EU, Canada denkt er ook over na. Maar onze verdragen bepalen dat alleen Europese landen lid kunnen worden. Dat is momenteel een obstakel.
Israel Today: Dus er is geen mogelijkheid?
Kaja Kallas: Als je er serieus over wilt praten – en het geografisch wilt heroverwegen – kun je erover praten. Canada zegt dat het via de Noordpool met Europa verbonden is…
Israel Today: Zijn er lidstaten die oproepen tot sancties tegen Israël of tot opschorting van de associatieovereenkomst?
Kaja Kallas: Niemand roept op tot sancties tegen Israël. Maar er zijn wel oproepen om gewelddadige kolonisten te bestraffen. Sommige landen willen de associatieovereenkomst met Israël opschorten. Tot nu toe is er echter nog geen unanieme overeenstemming.
Israel Today: In Frankrijk is een rabbijn aangevallen. Wat doet de EU om het toenemende antisemitisme te bestrijden?
Kaja Kallas: Dergelijke daden zijn absoluut onaanvaardbaar. Voor antisemitisme is geen plaats in Europa. We moeten het consequent bestrijden – dat is ons duidelijke standpunt.
Israel Today: Bent u niet bezorgd dat Israël zich in de richting van een minder democratische regeringsvorm beweegt? Sommigen spreken zelfs van een beginnende dictatuur. Als je kijkt naar wat er op dit moment gebeurt – aanvallen van de regering op de procureur-generaal en op hooggeplaatste onderzoekers, protesten op straat – ziet u deze ontwikkelingen? Maakt u zich daar zorgen over?
Kaja Kallas: Natuurlijk houden we nauwlettend in de gaten wat er in Israël gebeurt. Dit zijn voornamelijk interne zaken. Maar fundamenteel is democratie gebaseerd op de onafhankelijkheid van instellingen, op de rechtsstaat en op checks and balances. Dit zijn universele beginselen die ook bij ons in Europa centraal staan. Het feit dat mensen de straat op gaan en demonstreren laat zien dat democratische structuren in Israël springlevend zijn. Ik heb ook vertegenwoordigers van de oppositie ontmoet – er is een echt politiek discours en dat is belangrijk voor de democratie.
Israel Today: U uitte uw bezorgdheid over de situatie in Judea en Samaria. Waar maakt u zich precies zorgen over?
Kaja Kallas: We maken ons ernstig zorgen over de situatie op de Westelijke Jordaanoever (opmerking van de redactie: zo noemt Kallas dit gebied). We zien een escalatie van geweld, maar ook de schending van de rechten van de lokale bevolking. De ontwikkeling gaat de verkeerde kant op en dat baart ons grote zorgen.
Israel Today: Hebt u dit aangekaart?
Kaja Kallas: Ja, ik heb het zowel met de minister van Buitenlandse Zaken als met de president besproken.
Israel Today: Hoe kan Israël deelnemen aan de Europese defensieplannen?
Kaja Kallas: We hebben nu onze nieuwe strategie “Readiness 2030”. Daarin komen veel zaken aan de orde – zoals financiering, maar ook de defensie-industrie en wie kan deelnemen aan Europese aanbestedingen. We moeten dringend onze eigen defensie-industrie versterken. We hebben te lang en te veel vertrouwd op partners buiten Europa. Nu is het tijd om onze industriële capaciteit samen met betrouwbare partners uit te breiden. Er zijn duidelijke voorwaarden waaronder landen betrokken kunnen worden bij onze defensieprogramma’s: bijvoorbeeld als ze een strategisch veiligheids- en defensiepartnerschap met de EU hebben of een officiële kandidaat-lidstaat zijn. Er zijn verschillende manieren waarop dit kan gebeuren – ook voor Israël.
Israel Today: Komt er snel een einde aan de oorlog in Oekraïne?
Kaja Kallas: Als je kijkt naar wat Rusland momenteel doet – Kiev en Odessa opnieuw bombarderen – zien we geen echte wil tot vrede. Deze oorlog zou onmiddellijk voorbij zijn als Rusland zou stoppen met het bombarderen van Oekraïne. En ik denk dat als we allemaal onze inspanningen richten op het verhogen van de druk op Rusland, deze oorlog echt zou kunnen eindigen. Zodra Rusland stopt met bombarderen, zal er geen oorlog meer zijn. Dat is de situatie.
Israel Today: Wat onderscheidt u van uw voorganger Josep Borrell?
Kaja Kallas: Nou, er zijn veel verschillen. We zijn van verschillend geslacht, komen uit verschillende landen en hebben verschillende benaderingen en relaties. Maar de Europese Unie blijft hetzelfde – we vertegenwoordigen 27 lidstaten. Het is onze taak om hun gemeenschappelijke standpunten te formuleren en te vertegenwoordigen. We brengen ter tafel wat de landen bespreken en waar consensus over bestaat. En natuurlijk willen we goede betrekkingen met Israël. Ik hoop dat dit bezoek een goede stap in die richting is.
Israel Today: Denkt u dat de Palestijnen klaar zijn voor echte hervormingen? Is de tweestatenoplossing nog steeds realistisch?
Kaja Kallas: De Europese Unie steunt de tweestatenoplossing als de enige haalbare optie. We zien op dit moment de Palestijnse Autoriteit als de meest geschikte actor om het bestuur aan Palestijnse zijde over te nemen. Natuurlijk zijn er grote hervormingen nodig. We dringen sterk aan op hervormingen – vooral in de strijd tegen corruptie, bij het versterken van de rechtsstaat en de instellingen. Op al deze gebieden steunen we de autonome autoriteit zo goed als we kunnen. Ons huidige standpunt is duidelijk: de veiligheid van Israël staat centraal. Maar de rechten van de Palestijnen moeten ook worden gerespecteerd – juist om de veiligheid van Israël op de lange termijn te garanderen.
Israel Today: Laatste vraag: Wat is het standpunt van de EU over de arrestatiebevelen van het Internationaal Strafhof tegen Netanyahu? Hij kan veel EU-landen niet bezoeken. Premier Orbán heeft hem uitgenodigd in Boedapest, waar hij volgende maand wordt verwacht. Maar in de meeste andere EU-landen dreigt hij gearresteerd te worden. Is dit een normale situatie onder vrienden?
Kaja Kallas: Het Internationaal Strafhof is een onafhankelijke instelling. Wij geven geen commentaar op beslissingen van gerechtelijke autoriteiten. De EU-lidstaten zijn partij bij het Statuut van Rome. Het is daarom aan elke lidstaat om te beslissen hoe ze omgaan met dergelijke arrestatiebevelen en hoe ze worden uitgevoerd.
Israel Today: Dus geen aanbeveling om naar Brussel te komen?
Kaja Kallas: Ik leid de Belgische regering niet. Je moet deze vraag in Brussel stellen. De lidstaten hebben zich verbonden aan het Statuut van Rome – ze moeten er zelf een standpunt over innemen.
Israel Today: Hartelijk dank voor het interview.
Kaja Kallas: Dank u. Tot ziens.
Protesten tegen Hamas hervat
IDF wil Rafah ontruimen en bufferzone instellen
Houthi-terroristen vuren raket af op Israël
