Burgemeester Vitaly Klitschko van Kiev wachtte me op bij de ingang van zijn kantoor op de tiende verdieping van het stadhuis. “Shalom,” zei hij in het Hebreeuws voordat hij overschakelde naar het Engels: “How are you? Ik moet me verontschuldigen, maar ik moet naar een vergadering met het leger die geen uitstel duldt. Ik ben over 45 minuten terug. Wacht op mij en neem ondertussen een koffie.”
Hij kwam precies 45 minuten later terug en, voordat ik de kans had om vragen te stellen, zei hij: “Alles wat de Russen zeggen is een leugen. Dit is geen oorlog, dit is genocide op het Oekraïense volk. Ze proberen de infrastructuur te vernietigen die van vitaal belang is voor onze stad. Ze willen mensen doodvriezen”.
De winters in Oekraïne zijn zeer streng, zei hij, en de Russen proberen vitale voorzieningen zoals de water- en elektriciteitsvoorziening te vernietigen. “[De Russische president Vladimir] Poetin is geïnteresseerd in Oekraïens grondgebied, alleen zonder Oekraïners – dat is zijn doel. Hij wil onze geest breken en ons in een depressie storten. Maar Poetin had het mis, want in plaats van depressie voelen de mensen woede en zijn ze bereid te vechten om ons vaderland te beschermen,” zei hij.
U gebruikte het woord “genocide”. Dat is een hard woord.
“Ze proberen de hele bevolking van ons land te vernietigen. Dit is geen strijd tegen een ander leger, dit zijn allemaal leugens. Ze hebben vele duizenden gedood en hele steden en dorpen verwoest. Tot nu toe zijn in onze stad ongeveer 670 gebouwen verwoest, waarvan 350 woonhuizen. In Kiev wordt niet gevochten, maar hier sterven mensen door raketten en drones. U in Israël begrijpt heel goed waar ik het over heb, en wat in uw land gebeurt, gebeurt ook hier.”
Zou u de Russische president een oorlogsmisdadiger noemen?
“Ja! Hij is een crimineel.”
Bedrieglijke rust in Kiev
Kiev is anders dan je je voorstelt; je voelt de oorlog hier niet direct. De enige keer dat ik een sirene hoorde was toen ik de stad binnenreed. Later bleek het vals alarm te zijn: er was een vliegtuig gedetecteerd dat was opgestegen vanuit Wit-Rusland. Oekraïne neemt in dergelijke gevallen geen enkel risico en slaat in elke grote stad alarm. Sinds de invasie van Oekraïne in februari heeft Rusland naar verluidt meer dan 16 000 raketten en vuurpijlen op Oekraïens grondgebied afgevuurd.
Sirenes zijn in de hele stad te horen, maar bewoners worden ook gewaarschuwd via hun smartphones, vergelijkbaar met het systeem in Israël. Als de app rood oplicht, wordt een aanval verwacht, en als hij groen oplicht, is het gevaar geweken. Bewoners blijven ook op de hoogte via messaging apps zoals Telegram.
Anders dan in Israël zijn er echter niet veel schuilkelders in Kiev. De bewoners die buiten staan als de sirenes loeien hebben niet veel opties. “We gaan gewoon door,” zei de chauffeur die me van Lviv naar de hoofdstad bracht.
En hoewel Kiev grotendeels gespaard is gebleven van de gevechten, is de oorlog daar nog steeds voelbaar. Russische tanks die tijdens de gevechten zijn buitgemaakt, worden tentoongesteld in het stadscentrum. Het lijkt wel een filmscène: een verkoolde Russische tank met Oekraïense vlaggen erop, bedekt met sneeuw, op het Maidan Nezalezhnosti-plein (Onafhankelijkheidsplein). Verschillende kinderen waren op de tanks geklommen; ik vroeg een van hun ouders wat hij zijn zoon over het monument had verteld. “Dat we winnen,” antwoordde hij.
En inderdaad, het is de overwinning die Oekraïne in leven houdt. Toen de oorlog begon, geloofde niemand dat Oekraïne een kans had. Destijds voorspelden commentatoren dat Kiev binnen enkele dagen zou vallen en dat Poetin de Oekraïense hoofdstad zou binnenvallen. Om eerlijk te zijn zaten ze er niet ver naast – de westkant van Kiev werd tijdens de gevechten zwaar verwoest, en voorsteden als Bucha en Irpin kenden enkele van de ergste wreedheden van de oorlog tot nu toe.
Sindsdien is Oekraïne er echter in geslaagd de Russen niet alleen uit Kiev, maar ook uit vele andere regio’s te verdrijven. Vanuit militair oogpunt lijkt Oekraïne momenteel de overhand te hebben, maar de tol onder de burgers is hoog.
Een zware winter in het verschiet
“De situatie in Oekraïne is niet goed,” zei Michael Brodsky, de Israëlische ambassadeur in Oekraïne, die momenteel in Warschau is gevestigd. “De Russen hebben het gemunt op vitale infrastructuur – water, elektriciteit, gas. Dit leidt tot lange stroomonderbrekingen, soms dagenlang, bij zeer koud weer. Zij die de stad kunnen verlaten, verlaten haar. Zij die dat niet kunnen, worstelen.
De problemen met elektriciteit zijn alomtegenwoordig. Roltrappen in winkelcentra en metrostations zijn uitgeschakeld om elektriciteit te besparen. Hetzelfde geldt voor sommige straatlantaarns. Tot voor kort waren ze volledig uitgeschakeld, maar na een verzesvoudiging van het aantal verkeersongevallen werden ze gedeeltelijk weer ingeschakeld.
“We proberen zoveel mogelijk elektriciteit te besparen,” zegt Lilia, een plaatselijke joodse vrouw die op de Israëlische ambassade werkt. “Powerbanks (mobiele opladers, red.) zijn nu onze beste vrienden. Ik laad ze altijd eerst op, nog voor mijn telefoon. Mensen lopen in de donkere straten met de fakkels van hun telefoons. s Nachts moeten we ons warm aankleden, want we weten nooit wanneer de stroom uitvalt.
Sommige faciliteiten – ziekenhuizen, hotels, winkelcentra en overheidsgebouwen – hebben generatoren, maar de meeste bedrijven moeten het doen met heel weinig elektriciteit. Sommige etablissementen en cafés sluiten als de zon ondergaat, wat in de winter rond 16.00 uur is. Andere blijven open, vaak bij kaarslicht. De stadsafsluiting begint om 23.00 uur, wat betekent dat alle boodschappen voor die tijd gedaan moeten zijn. Elke dag om 22 uur worden de bewoners er op hun telefoon aan herinnerd dat ze nog een uur hebben om thuis te komen.
“Denk er niet aan om de avondklok te breken,” waarschuwde een plaatselijke vriend me. “Ze houden niet van grapjes. Het kan leiden tot boetes en zelfs arrestatie.”
De landelijke avondklok werd tijdens de zware gevechten in Kiev aanvankelijk om operationele redenen in de grote steden ingesteld, maar wordt sindsdien om een heel andere reden gehandhaafd: Het is bedoeld om de inwoners zich te laten identificeren met de strijders aan het front.
Dit is vooral duidelijk in Lviv aan de grens met Polen, dat niet alleen een drukke grens met Europa is, maar ook bijna helemaal stil is. De avondklok wordt ook in Lviv gehandhaafd (vanaf middernacht) om een verenigd front te handhaven.
“Geen elektriciteit, geen water, geen gas – maar ook geen Russen”
Oekraïne binnenkomen was niet gemakkelijk. Over land kan men het land binnenkomen via Polen, Moldavië, Roemenië en Slowakije. De meest populaire route is via Polen, dat ongeveer drie miljoen Oekraïense vluchtelingen heeft opgenomen en honderden Joden die bezig zijn naar Israël te emigreren.
De rit van Warschau naar de grens duurt ongeveer vier uur. Daar voegden we ons bij een lange rij particuliere en commerciële voertuigen die – in twee aparte rijen – stonden te wachten om de grens naar het oosten over te steken. De rij voor particuliere voertuigen is veel korter; vrachtwagenchauffeurs kunnen soms meerdere dagen vastzitten.
We hadden een Oekraïense chauffeur met een speciale vergunning om de grens over te steken – een zeldzaamheid, want Oekraïense mannen tussen 18 en 60 mogen het land niet verlaten. De grensovergang is het moeilijkste deel: het kostte ons tweeënhalf uur om Oekraïne binnen te komen, en ruim vijfenhalf uur om terug te keren. Het is een kwestie van geluk, timing en grenscontroles.
Op weg van Polen naar Oekraïne waren de controles strenger. De Oekraïners controleerden ons voertuig om er zeker van te zijn dat we geen mensen of geld binnensmokkelden (niet meer dan 10.000 dollar per persoon is toegestaan). Op de terugweg naar Polen controleerden ze of we niets Europa binnen smokkelden. De grensbeambten aan beide zijden waren niet erg grappig; de mensen in dit deel van Europa zijn hard, vooral in oorlogstijd.
Het kostte ons een uur om van de grens naar Lviv te komen. We konden niet meteen doorrijden naar Kiev, want de zeven tot acht uur durende rit zou betekenen dat we na de avondklok in de hoofdstad zouden aankomen. We vertrokken dus pas de volgende dag; de reis van Israël naar Kiev duurde in totaal anderhalve dag.
De wegen in Oekraïne zijn niet slecht. Het verkeer in de hoofdstad is ondanks de oorlog levendig, en de chauffeurs zijn meestal beleefd en toeteren niet (zoals in Israël). Hier en daar waren tankfragmenten te zien.
De ontvangst van mobiele telefoons is meestal goed, maar wordt soms onderbroken door stroomonderbrekingen. Er is om de paar kilometer een tankstation; de benzineprijzen zijn zeer laag – vergeleken met Israël. Volgens de chauffeur waren ze voor de oorlog nog lager.
Ook in Kiev zijn de prijzen laag, hoewel de meeste winkels halfleeg zijn. Sommige internationale merken hebben na het uitbreken van de oorlog hun ketens gesloten, terwijl andere moeite hebben om open te blijven. De oorlog heeft ook de traditionele aspecten aangetast: De kerstmarkt van Kiev, bijvoorbeeld, is dit jaar half zo groot.
De straten zijn leeg, zelfs in het centrum. Dat komt vooral door de kou, maar ook door de oorlog. Anders dan vroeger zijn er bijna geen straatverkopers in Kiev. We kwamen slechts één vrouw tegen die handgeschilderde poppen verkocht op een toeristische plek.
Maar ondanks de moeilijkheden is Oekraïne patriottisch en vastberaden. Dat is duidelijk: iedereen spreekt Oekraïens, geen Russisch; voor het eerst worden de winterfeesten gevierd op 25 december, zoals in de rest van de christelijke wereld, en niet op 1 januari zoals in Rusland. Sommige straatnamen zijn ook veranderd, zoals de Krasnodarsk-straat, die is omgedoopt tot Golda Meir-straat, naar de Israëlische politica die in Kiev is geboren. De hoofdstad overweegt ook om de Moskva-straat en een andere straat die naar de beroemde Russische dichter Aleksandr Poesjkin is genoemd, een nieuwe naam te geven.
Dit alles maakt deel uit van de boodschap van Oekraïne aan Rusland: “Geen elektriciteit, geen water, geen gas, maar ook geen Russen”.
Burgemeester Klitschko
Klitschko is erg populair in Oekraïne. De voormalige bokskampioen, die van 1999 tot 2000 de titel in handen had van de World Boxing Organization (WBO), is sinds 2014 burgemeester van de stad en sinds 2025 voorzitter van de Solidariteitsfractie van het land. Voor de oorlog was hij een van de populairste presidentskandidaten.
Zowel hij als de huidige Oekraïense president, Volodymyr Zelenskyj, hebben trouwens Joodse wortels: Klitschko’s vader was Joods, en hij heeft een Chanoeka-menora in zijn kantoor (naast een christelijke heilige figuur).
“Ik kreeg het van de plaatselijke opperrabbijn,” zei hij.
Klitschko werd vorige week geïnterviewd op de Money Expo conferentie in Tel Aviv.
“Het is een grote uitdaging voor ons,” zei hij. “We vechten voor ons overleven, we hebben politieke, economische en humanitaire steun nodig, we hebben generatoren nodig omdat er geen elektriciteit is, we hebben defensieve wapens nodig omdat we ons vaderland en onze stad willen beschermen. Oekraïne is altijd een land geweest dat vrede zocht en we hebben nooit iemand aangevallen. Maar nu zijn we gedwongen onszelf, ons grondgebied en onze soevereiniteit te verdedigen.
“De reden voor deze zinloze oorlog ligt in het feit dat wij, Oekraïners, een modern, democratisch en Europees land willen. Wij willen deel uitmaken van de familie van het Europese continent. En onze wens is niet aanvaardbaar voor Poetin, die het Russische rijk wil opbouwen, en Oekraïne is een zeer groot deel van zijn visie. Het is een oorlog van waarden: Wij willen niet leven in een autocratie zonder mensenrechten, zonder persvrijheid en zonder democratische waarden. We vechten voor de toekomst van onze kinderen.”
Meneer Klitschko, wilt u deel uitmaken van de Europese Unie? En de NAVO?
“Natuurlijk willen we deel uitmaken van de Europese Unie, en we zien nu hoezeer de neutrale status die aan Oekraïne is verleend een ernstige vergissing was. Oekraïne was het derde land ter wereld wat betreft het aantal kernwapens. Wij gaven ze op als een gebaar van goede wil en voor de garantie dat onze soevereiniteit en territoriale integriteit behouden zouden blijven. Dat was een grote fout.”
En wat verwacht u van Israël?
“Israël is een uitstekend voorbeeld voor Oekraïne. Een klein land dat al zoveel jaren vecht tegen agressors en met succes zijn burgers en grondgebied verdedigt. We hebben Israëls steun, technologie, kennis en defensieve wapens nodig.”
Oekraïne, Israël en het Westen
Een van de factoren waardoor Oekraïne heeft kunnen overleven is de hulp die het ontvangt – militair, inlichtingen, economisch en humanitair. Tot nu toe heeft het Westen naar schatting meer dan een biljoen dollar aan hulp verleend aan het door oorlog verscheurde land.
De houding tegenover Israël is echter ambivalent. Enerzijds waardeert de natie de humanitaire steun zeer, maar anderzijds bekritiseert zij openlijk het gebrek aan militaire hulp van de Joodse staat. De Israëlische ambassadeur in Oekraïne, Brodsky, is sinds het uitbreken van de oorlog verschillende malen geïnterviewd en Israël heeft zijn hulp – voornamelijk in de vorm van medische voorraden en generatoren – op alle mogelijke manieren aan de man gebracht en zal half december in Warschau een innovatieconferentie houden met de officieuze titel “Hoe Oekraïne in Israël te veranderen”.
Dat was de richting al voor de oorlog. Oekraïne is een locatie geworden voor veel hightechbedrijven die er hun ontwikkelingscentra hebben gevestigd. Dit leidde tot een aanzienlijke middenklasse in het land, die tot dan toe bestond uit een minderheid van oligarchen en een meerderheid van burgers uit de lagere klasse. Sinds het uitbreken van de oorlog zijn de meeste van deze centra verplaatst naar andere landen en hebben ook sommige werknemers het land verlaten. Dit gebeurde tegelijkertijd met de emigratie van veel Oekraïense Joden – ongeveer 14.000 – hoewel de overgrote meerderheid in het land bleef.
De Joodse gemeenschap in Oekraïne, die uit ongeveer 200.000 mensen bestaat, is goed georganiseerd, zegt Brodsky. “Zij ontvangen steun uit vele bronnen en zijn over het algemeen beter af dan de plaatselijke bevolking. Er wordt zelfs gezegd dat de gemeenschap tijdens de oorlog groeide omdat veel [Joden die voordien geen deel uitmaakten van een gemeenschap] zich aansloten om hulp te krijgen,” zei hij.
Oekraïne wil militaire en financiële hulp van Israël en wil dat Israël sancties oplegt aan Rusland. Jeruzalem heeft dit tot nu toe vermeden, hoewel de voorgedragen Israëlische premier Benjamin Netanyahu voor de verkiezingen heeft gezegd dat hij zou overwegen dit beleid te wijzigen als hij zou worden gekozen.
Oekraïne en Israël zijn het op één punt volledig eens: Iran is een vijandelijke staat.
“Oekraïne overweegt zelfs de betrekkingen met Iran te verbreken,” zei Brodsky. “Ze hopen dat we hen dan meer zullen helpen.”
Klitschko noemde de Russische aanvallen met Iraanse drones “terrorisme”. Hij zei dat de Israëliërs beter dan wie ook zouden moeten begrijpen wat de inwoners van zijn stad doormaken. “We zijn in een van de grootste steden in Oost-Europa en we worden aangevallen met raketten en zelfmoorddrones. Ons historisch centrum is aangevallen. De Russen vermoorden onschuldige burgers. We moeten vechten voor onze droom, onze toekomst, ons land en onze kinderen.”
Een door het Oekraïense leger op 13 september 2022 vrijgegeven afbeelding van een Iraanse zelfmoorddrone die tijdens de Russische aanval op Oekraïne is neergeschoten in de buurt van de stad Kupiansk. Image credit: Ukrainian Armed Forces.
En hoe is de situatie in Kiev op dit moment?
“Er zijn bijna 300.000 vluchtelingen uit andere regio’s in Oekraïne omdat in Kiev de beste diensten zijn, we hier beter beschermd zijn en de mensen zich hier veiliger voelen. De persoonlijke veiligheid van de bewoners is onze hoogste prioriteit. We vechten om levens te redden en het normale leven in de stad zoveel mogelijk mogelijk mogelijk te maken.”
Zou u zeggen dat de strijd van Oekraïne een strijd is voor heel Europa en misschien zelfs voor de hele wereld?
“Zeker. Velen dachten dat Poetin tevreden zou zijn met de annexatie van de Krim [in 2014] en beseften niet dat hij heel Oekraïne wil. Hij is een soort verzamelaar – van voormalige Sovjetgebieden – en heeft vermeld dat de Baltische staten vroeger ook deel uitmaakten van de USSR, evenals Polen, Tsjechië en Slowakije. Ik zei tegen de Duitsers dat ze niet moesten vergeten dat een deel van hun land vroeger ook deel uitmaakte van de Sovjet-Unie, en dat de Russen zover zouden gaan als ze zouden toestaan. Daarom vechten wij niet alleen voor ons vaderland, en daarom moeten de Europese landen ons helpen, want wij vechten ook voor hen.”
Deze oorlog kan overal in Europa en in de wereld worden uitgevochten. Laten we niet vergeten dat Oekraïne vijf kernreactoren heeft. In een ervan brak een paar weken geleden brand uit. Een explosie in een van deze reactoren zou een grotere ramp zijn dan Tsjernobyl. In dat geval zal deze oorlog ieder van ons bereiken. Kom alstublieft op voor Oekraïne. Vrede in Oekraïne, een van de grootste landen van Europa, betekent stabiliteit voor de hele regio en de hele wereld, dus we moeten alles doen om deze zinloze oorlog te stoppen.
Luchtmacht bombardeert grot bij Jenin – drie terroristen uitgeschakeld
Twee jaar na 7 oktober belooft Netanyahu dat Israël zal zegevieren
Amerikaanse vicepresident Vance verwacht in Israël – bezoek te midden van een broos staakt-het-vuren
