Een inwoner van Gaza koopt brood bij een bakkerij van het Wereldvoedselprogramma en de Organisatie van de Verenigde Naties voor Hulpverlening aan Palestijnse Vluchtelingen in het Nabije Oosten (UNRWA) in Khan Yunis op 8 september 2024. Foto door Abed Rahim Khatib/Flash90.
Op 29 november 2024 werden drie Palestijnen, een vrouw en twee kinderen, doodgedrukt in de rij voor een bakkerij in het centrum van Gaza. De beelden van duizenden Palestijnen die stonden te dringen voor een zak platbrood en jonge meisjes die wanhopig naar lucht hapten, gingen de hele wereld over.
Hulporganisaties verklaarden dat de mensen in Gaza “op de rand van de hongersnood stonden”. Ajith Sunghay, het hoofd van het VN-mensenrechtenbureau in de Palestijnse gebieden, zei: “De ineenstorting van de openbare orde en veiligheid verergert de situatie met wijdverspreide plunderingen en gevechten om schaarse middelen”. De prijzen van de weinige beschikbare goederen zijn de pan uit gerezen,” voegde hij eraan toe.
De organisatie, die het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties beheert, waarschuwde begin december dat “de humanitaire hulp in Gaza op instorten staat. Al meer dan 50 dagen heeft bijna geen voedsel het noorden van Gaza bereikt”.
In het verleden zijn er soortgelijke waarschuwingen geweest. In maart publiceerde de Food Security Analysis Unit, die deel uitmaakt van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, een rapport waarin stond: “Hongersnood dreigt in het noorden van Gaza en de gouvernementen van Gaza en wordt verwacht in de voorspelde periode van half maart 2024 tot mei 2024”.
De voorspelde hongersnood is echter nooit uitgekomen.
Volgens Eyal Ofer, voormalig regeringsadviseur, regelmatig gastcommentator in Israëlische media en expert op het gebied van de “Hamas economie”, is het voedseltekort in Gaza niet te wijten aan een gebrek aan buitenlandse hulp. Sinds het gijzelingsakkoord tussen Jeruzalem en Hamas in november 2023 heeft Israël minstens vijf grensovergangen naar Gaza geopend, waardoor elke maand duizenden hulpvrachtwagens de Palestijnse enclave kunnen binnenkomen, vertelde Ofer donderdag telefonisch aan JNS.
De scènes bij de bakkerijen “werden volledig georkestreerd door Hamas,” zei hij. “Elke bakkerij in Gaza produceert tienduizenden zakjes pitabrood per dag, en toch verdelen ze maar 300 zakjes per uur.”
De rest wordt naar de door Hamas gecontroleerde markten gesmokkeld. In plaats van een zak pitabrood te verkopen voor drie shekels ($0,82) – de typische prijs in bakkerijen – wordt het verkocht voor 50 of 60 shekels (~$16) vanwege het kunstmatig gecreëerde tekort.
“Hamas heeft opzettelijk een tekort gecreëerd,” benadrukt Ofer. “De tarwe wordt gratis naar Gaza gestuurd als internationale hulp. Zelfs het kookgas dat de bakkerijen gebruiken komt van het Wereldvoedselprogramma, voor zover ik weet. Dus de typische zak pitabrood in Gaza werd verkocht voor [de lage prijs van] drie shekels [82 cent], zelfs voor de oorlog.”
Toen de oorlog uitbrak, legde hij uit, “nam Hamas de zakken tarwe over en sloeg ze op in hun eigen opslagplaatsen of in opslagplaatsen van de UNRWA, die de facto door Hamas worden gerund”.
Terwijl een zak van 55 pond voor de oorlog 14 dollar kostte, stegen de prijzen tijdens de oorlog meestal tot 70 of 80 dollar, en in zeldzame gevallen zelfs tot 400 dollar. Tegenwoordig worden ze volgens Ofer verkocht voor ongeveer 30 dollar, afhankelijk van waar ze zich in Gaza bevinden.
De bakkerijen chanteren
Nadat Israël maatregelen nam om te verhinderen dat Hamas de tarwe aankocht, veranderde de terreurgroep haar aanpak en nam ze de bakkerijen over, volgens Ofer.
Er zijn een dozijn grote industriële bakkerijen in de hele Strook – vier in het noorden en acht in het centrum en zuiden – naast verschillende kleinere “tabuns” (buitenovens om te bakken) in armere gemeenschappen, legt hij uit.
“Een bakkerij die elke dag 30.000 zakken bakt, ’s ochtends klaar, heeft geen probleem om ze [overdag] aan 30.000 mensen uit te delen,” zei hij.
Maar omdat Hamas zo diep geworteld is in de bevolking en deze met geweld controleert, kan de terroristische organisatie de bakkerijen dwingen om slechts een klein deel van hun productie tegen de normale prijs te verkopen en de rest naar de markten te smokkelen.
“Je moet het vanuit een puur economisch oogpunt bekijken. De monopolies [op de markten] hamsteren de voorraden en laten zelfs een deel van het voedsel rotten om een kunstmatig hoge vraag te creëren en hogere winsten te maken dan wanneer ze alles tegen lagere prijzen zouden verkopen,” vertelde hij aan JNS. “Dit is hoe de CNN-foto’s werden genomen, waarop grote groepen mensen zich verdringen in het kleine luikje aan de voor- of achterdeur van de bakkerij om een zak pitabrood te pakken voor drie sjekels.”
Ofer benadrukte dat degenen die beweerden dat Hamas zijn heerschappij veilig kon stellen met humanitaire hulp, zich vergisten. Hamas regeert al over de Gazastrook en controleert er de prijzen, zei hij.
“Je zult nergens Hamasleden vinden die voedsel uitdelen aan burgers. Hamas vestigt zijn heerschappij niet door voedsel te controleren, maar door de machtigste organisatie in Gaza te zijn en alle economische activiteiten onder zijn heerschappij te controleren. Mensen verwarren oorzaak en gevolg,” zei hij.
Plundering van hulpgoederen
Het incident bij de bakkerij is een uitstekend voorbeeld van de “circulaire aard” van het Hamas-regime, zei Ofer: het gebruikt zijn macht om de internationale middelen die aan Gaza worden geleverd te plunderen en gebruikt ze om zijn dictatuur te handhaven en te versterken.
“In 2017 publiceerde de Wereldbank een rapport waarin stond dat de enige manier om de burgerbevolking in Gaza te helpen is om Hamas omver te werpen, die het grootste deel van het geld dat naar Gaza wordt overgemaakt in eigen zak steekt,” vertelde Haim Ramon, oud-lid van de Knesset (1983-2009) en voormalig vicepremier, vrijdag aan JNS.
“Ik heb altijd gezegd dat ik niet verantwoordelijk ben voor de Palestijnen, maar de enige manier om hun welzijn te verbeteren is om Hamas omver te werpen,” zei Ramon. Volgens de Shin Bet [Israëlische veiligheidsdienst] gaat ongeveer een derde van alle dollars die Gaza binnenkomen in de vorm van geld of goederen naar Hamas,” voegde hij eraan toe.
Ramon was een van de belangrijkste voorstanders van de eenzijdige terugtrekking van Israël uit de Gazastrook in 2005, die de evacuatie van ongeveer 8.000 Joodse inwoners en de volledige terugtrekking van het leger inhield. Hij wees erop dat hoewel de Joodse staat zich grotendeels uit Gaza had teruggetrokken, het nog steeds de belangrijkste leverancier van elektriciteit was en de invoer van buitenlandse hulp controleerde.
“Maar dat is grotendeels irrelevant. Als [Gaza] geen terroristische regering had en met ons zou samenwerken om het leven van haar burgers te verbeteren, dan hadden we Gaza in een veel humanere plaats kunnen veranderen,” zei hij.
UNRWA en Hamas
Einat Wilf, voormalig Israëlisch parlementslid voor de Onafhankelijkheidspartij en de Arbeiderspartij, politicoloog en auteur van verschillende boeken over het Israëlisch-Palestijnse conflict, sprak vrijdag met JNS over de rol van de Organisatie van de Verenigde Naties voor Hulpverlening aan Palestijnse Vluchtelingen in het Nabije Oosten (UNRWA) in Gaza.
In geen enkel ander conflict of op geen enkele andere plaats ter wereld, zei ze, “is er een situatie waarin een externe organisatie de verantwoordelijkheid op zich neemt om alle dagelijkse behoeften van de [lokale bevolking] te financieren, waardoor ze van elke verantwoordelijkheid voor zichzelf worden ontlast.”
Terwijl de UNRWA zorgt voor het welzijn van de Palestijnen, kan Hamas doorgaan met zichzelf te bewapenen en haar militaire capaciteiten te versterken door al haar inspanningen te richten op de volgende massamoord op Joden, voegde ze eraan toe.
“Ze hebben geen [economische] gevolgen te vrezen als ze na elke gevechtsronde opnieuw kunnen beginnen,” benadrukte ze, wijzend op de fondsen die naar Gaza zullen blijven stromen, ongeacht of Hamas kiest voor geweld of vrede.
De Organisatie van de Verenigde Naties voor Hulpverlening aan Palestijnse Vluchtelingen in het Nabije Oosten (UNRWA) werd opgericht in 1949 na de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog. In tegenstelling tot alle andere groepen ontheemden die door de Verenigde Naties worden gesteund, worden alle afstammelingen van Palestijnen die als gevolg van de oorlog ontheemd zijn geraakt, bij het UNRWA geregistreerd als vluchtelingen.
Het doel van UNRWA, zoals vermeld op haar website, is het “uitvoeren van directe hulp- en werkprogramma’s voor Palestijnse vluchtelingen”. Haar missie is “te voorzien in de behoeften van meer dan 5,6 miljoen Palestijnen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, bescherming, noodhulp en sociale diensten, microfinanciering en kampverbetering”.
Het budget van de organisatie bedroeg in 2023 in totaal 1,46 miljard Amerikaanse dollar, waarbij de Verenigde Staten, Duitsland, de Europese Unie en Frankrijk de grootste bijdragen leverden. De organisatie is gevestigd in Gaza en Amman, Jordanië.
Twee weken nadat Hamas op 7 oktober de dodelijkste aanval van één dag in de geschiedenis van Israël lanceerde, werd Mousa Abu Marzouk, een hooggeplaatste Hamas-functionaris, gevraagd waarom zijn organisatie geen schuilkelders voor burgers had gebouwd als ze 480 kilometer aan ondergrondse tunnels voor haar strijders kon bouwen.
Marzouk antwoordde dat de tunnels waren gebouwd om Hamas-strijders te beschermen, terwijl de bescherming van de 75 procent van de inwoners van de Gazastrook die als vluchtelingen geregistreerd staan “de verantwoordelijkheid van de Verenigde Naties” was.
Wat hij bedoelde te zeggen, legde Wilf uit, was dat “wij” [Hamas] ons concentreerden op het afslachten van Joden terwijl “jullie” [de wereld] de dingen financierden die onder onze zorg zouden moeten vallen, terwijl er van ons verwacht zou worden dat we ervoor zouden zorgen.
Het voormalige Knessetlid wees op een poster die werd gevonden in een vluchtelingenkamp in de buurt van Bethlehem waarop stond: “UNRWA-uitkeringen zijn ons recht totdat we terugkeren”.
Het zogenaamde Palestijnse ‘recht op terugkeer’ roept op tot de hervestiging van miljoenen afstammelingen van Arabieren die vóór 1948 in het Britse Mandaat Palestina woonden in wat nu Israël is.
“Er is geen betere manier om de relatie van de Palestijnen met UNRWA samen te vatten dan met deze ene zin,” zegt Wilf. ”In wezen betekent dit dat Britse, Duitse of Australische belastingbetalers het levensonderhoud van de Palestijnen financieren tot de dag dat de Joodse staat ophoudt te bestaan.”
De oorlogsstokers in de kaart spelen
“Gaza heeft geen economische problemen,” vervolgt Wilf. “Het ligt aan prachtige witte zandstranden … en aan aantrekkelijke handelsroutes. Het land is ook goed voor landbouw. Het probleem [in Gaza] is politiek. De politiek heeft van Gaza een oorlogsmachine gemaakt. Gaza heeft niet echt hulp van buitenaf nodig. De mensen daar moeten beslissen of ze liever in zichzelf investeren dan vernietigen wat de Joden hebben opgebouwd.
De wereld moet stoppen met het financieren van de Palestijnen. Als de UNRWA ophoudt te bestaan, zegt Wilf, zal er niets wezenlijks veranderen op het terrein. UNRWA-medewerkers zijn Palestijnen, “geen Europese werknemers zoals de meeste mensen denken,” zei ze, waarbij ze opmerkte dat Gaza hetzelfde personeel zal hebben met dezelfde vaardigheden; het enige dat zal veranderen is dat ze hun eigen rekeningen zullen moeten gaan betalen.
“Dit is misschien een radicaal idee,” ging Wilf sarcastisch verder, ”maar als ze hun eigen economie hebben, belastingen innen zoals elk ander land, hun eigen salarissen betalen [en echte uitdagingen aangaan], dan zullen ze geen tijd hebben om honderden kilometers tunnels te bouwen en plannen te maken voor 7 oktober.
Buitenlandse hulpzendingen die regelmatig Gaza binnenkomen, vormen de basis van de huidige economie, waaruit Hamas zijn salarissen haalt en zijn terroristische activiteiten voortzet, zei ze.
“Het enige waarover Israël geen compromissen had moeten sluiten [in de IJzeren Zwaard Oorlog] was de kwestie van de buitenlandse hulp,” voegde ze eraan toe. “Zelfs als Amerika had gedreigd ons wapens te ontzeggen, hadden we voet bij stuk moeten houden. Naar mijn mening hadden we geen enkel huis in Gaza moeten aanvallen, maar hadden we moeten verklaren: Er gaat niets naar binnen totdat de gijzelaars eruit zijn”.
Het voormalige parlementslid wees erop dat de boodschap van de wereld aan de inwoners van de Gazastrook verstrekkende gevolgen zou hebben na het einde van de oorlog. Als de Palestijnen zouden begrijpen dat “de vernietiging in Gaza gebeurt als je vasthoudt aan de stomme ideologie om Israël te vernietigen”, zei ze, dan zouden de dingen ten goede kunnen veranderen. Maar als de boodschap is: “De vernietiging is verschrikkelijk, de Joden zijn slecht, laten we alles snel weer opbouwen”, dan zal alles doorgaan zoals voorheen.
“De oorlog is het resultaat [van externe financiering voor Gaza]. De boodschap is: concentreer je op “van de rivier tot de zee” en wij zorgen voor de rest.”
De maffia in Gaza
Eyal Ofer volgt al jaren de financieringsmethoden van Hamas en andere terroristische organisaties, verzamelt gegevens en schrijft over zijn bevindingen. Hij vertelde JNS dat het financiële gedrag van Hamas in de loop der jaren niet veel veranderd is. Terwijl het voor de oorlog 25 procent afperste van handelaars in luxewagens, perst het vandaag, midden in de oorlog, geld af van tarwehandelaars.
“Hamas is overal aanwezig in de Gazastrook: bij de politie, in humanitaire organisaties, in de particuliere en publieke sector, in de vakbond van aannemers – Hamas heeft een netwerk in Gaza en daarbuiten. Je kunt Hamas niet zomaar uitroeien, het is overal,” zei hij.
In een tweet die zondag viraal ging, schreef hij: “Hamas gedraagt zich als een maffia, als een clan: een broer zit in de militaire vleugel, een andere bij de politie, ze zorgen ervoor dat de zus voor UNRWA werkt, een neef zonder gevechtservaring wordt chauffeur voor een hulporganisatie, een oom krijgt een overheidsbaan, een andere neef is ‘journalist’ voor Al Jazeera en de oma staat op de bijstandslijst.”
De bewering dat Iran Hamas voor 70 procent financiert is “onzin”, schreef hij: “In extreme gevallen financiert Iran Hamas voor 5-10 procent. Het grootste deel van de financiering van Hamas komt van het vermogen van Hamas om geld dat de wereld naar de Palestijnse Autoriteit (en andere liefdadigheidsinstellingen in Gaza) stuurt, om te leiden voor zijn eigen doeleinden.”
Als voorbeeld voegde hij een document bij van het Municipal Development and Lending Fund (MDLF) van de Palestijnse Autoriteit, een semi-gouvernementeel fonds voor stedelijke ontwikkeling, waarin wordt gewezen op de ontvangst van ongeveer 3 miljoen dollar van de Belgische regering in 2023 voor een project met de titel “Promoting Green Services and Climate Protection in Local Government – Green Gaza”.
“Wat is de kans dat het Hamas-regime in Gaza erin zal slagen om zijn leden of hun familieleden onder de begunstigden van deze Belgische subsidie te plaatsen? Volgens mij: 100%. … Vermenigvuldig dit verhaal met 200 en je zult zien hoe Hamas gefinancierd wordt,” zegt Ofer.
Het systeem van witwassen
Ofer legt verder uit dat het grootste financiële probleem van Hamas niet het binnenhalen van geld in de Gazastrook is, maar het overbrengen van het geld dat het heeft verzameld uit de regio.
De belangrijkste valuta in de Gazastrook is de Israëlische shekel. Tijdens de oorlog kreeg Hamas een monopolie op contant geld in Gaza, omdat de lokale banken grotendeels onbruikbaar waren. Ofer vertelde JNS dat het onmogelijk was om in te schatten hoeveel contant geld Hamas op dit moment had.
“Honderden miljoenen, misschien zelfs één tot twee miljard shekels. Het dwingt geld af van de bevolking om zijn activisten te blijven betalen [en nieuwe strijders te rekruteren], maar ook om zichzelf als monopolist van de geldvoorraad te vestigen,” zei hij.
“Veel mensen in Gaza ontvangen tegenwoordig directe donaties uit het buitenland, die worden overgemaakt via Western Union, banken, cryptocurrencies zoals USD Coin, Vodafone Cash Wallet [een mobiele app], GoFundMe en maandelijkse subsidies van de Palestijnse Autoriteit en humanitaire VN-organisaties zoals UNICEF. Al deze overschrijvingen worden op bankrekeningen gestort en de houders moeten ze inwisselen voor contant geld, ongeacht of ze in dollars of shekels zijn gestort. Tot wie wenden ze zich voor contant geld? Bij Hamas.
De islamistische organisatie heeft een hele industrie van geldautomaten zonder bankrekening opgebouwd, legt Ofer uit. Inwoners van Gaza maken hun dollars of shekels over naar Hamas en krijgen daar geld voor terug, maar tegen “ongelooflijk” hoge kosten, zegt hij. “De kosten beginnen bij 15 procent en lopen op tot meer dan 30 procent in gebieden met grote schaarste,” voegde hij eraan toe. “Dit is hoe Hamas erin slaagt om geld wit te wassen op onbekende rekeningen.”
Ofer kon niet met zekerheid zeggen dat alle geldwisselaars in Gaza agenten van Hamas zijn, maar hij merkte op dat het moeilijk voor te stellen is dat een gewoon persoon in Gaza zich zonder angst kan verplaatsen met honderdduizenden shekels in contanten.
De illusie van gebroken glas
In 1850 publiceerde de Franse econoom Frédéric Bastiat een essay getiteld “Het zichtbare en het onzichtbare”.
Daarin beschreef hij wat in de economie bekend werd als de “denkfout van het gebroken raam”. Het conceptuele kader stelt dat je weliswaar kunt zien dat bijvoorbeeld een kind dat de ruit van een winkelier breekt, werk oplevert voor de glazenmaker om de ruit te repareren, maar dat je niet kunt zien dat de totale groei van de economie zou zijn toegenomen door alternatieve arbeid als de ruit niet was gebroken (bijvoorbeeld als de winkelier een nieuw paar schoenen had gekocht).
Het geval van de Palestijnen zou een soortgelijke denkfout kunnen zijn. Wat je ziet is de wederopbouw van Gaza na elke oorlog, in de overtuiging dat dit de Palestijnen helpt. Wat je niet ziet is dat de Palestijnen alleen worden gelaten met de gevolgen van de oorlog en de keuze krijgen om hun ideologische strijd tegen Israël op te geven of door te gaan op het pad van vernietiging.
“De Palestijnen weten dat na elke ronde van gevechten de fase van wederopbouw begint,” zei Ofer, eraan toevoegend dat dit leidt tot absurde economische stimulansen.
“Als de Qatari’s komen en voorstellen om een stad te herbouwen die in de laatste oorlog werd verwoest en nu opnieuw wordt verwoest, dan heeft een privé-aannemer twee contracten, niet slechts één. De Hamasregering snijdt haar deel af van de aannemer, van de bewoners die bijdragen ontvingen en van alle anderen in de herstelketen,” zei hij.
Volgens Ofer zijn veel van de gebruikelijke economische maatstaven die economen gebruiken, zoals het BBP, irrelevant in het geval van Gaza omdat een groot deel van de economie niet productief is.
“Het lijdt geen twijfel dat Gaza voor een groot deel een op donaties gebaseerde economie is. Deze donaties creëren een privésector, maar de kern van de economie, misschien 40 tot 50 procent, is gebaseerd op externe donaties die de welzijnsprogramma’s van Gaza en de publieke sector financieren,” vertelde hij aan JNS.
Ofer voegde eraan toe dat het Israël ontbreekt aan “politieke wijsheid.” “In plaats van ons terug te trekken uit Gaza, openen we steeds meer grensovergangen naar de Strook in de hoop dat de wereld ons zal zien als verlichte heersers. Aan het begin van de oorlog kwamen alle hulpgoederen Egypte binnen via de grensovergang Rafah. Israël had moeten zeggen: Gaza, vanaf nu werken jullie samen met Egypte. Jullie zijn niet langer ons probleem.
Wie bracht Assad ten val: God of de Syriërs?
Terrorist vermoordt vrouw in Herzliya
Libanon: nieuwe president, oude problemen
