Qatar heeft gisteren in Doha een speciale top bijeengeroepen om te overleggen over de Israëlische aanval op hooggeplaatste Hamas-leiders op zijn grondgebied vorige week. De bijeenkomst was bedoeld om verontwaardiging te uiten, maar het resultaat was eerder terughoudendheid dan confrontatie. Terwijl de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken de Arabische staten aanspoorde om een defensiealliantie tegen Israël te vormen, verwierp de Arabische Liga dit voorstel onmiddellijk.
Hossam Zaki, adjunct-secretaris-generaal van de Arabische Liga, zei tegen Al Jazeera: “De omstandigheden zijn niet geschikt om te discussiëren over de activering van een gezamenlijk Arabisch defensieverdrag. De resultaten van de top zijn gekenmerkt door redelijkheid, ook al voldoet dit niet aan de verwachtingen van de Arabische bevolking. Het is dwaas van Israël om te denken dat de aanval in Qatar het land ervan zal weerhouden zijn rol als bemiddelaar te vervullen.”
Vertaald: De Arabische staten moesten hun verontwaardiging tonen, maar zijn niet bereid om militair te escaleren. Hun maatregelen, zo gaf Zaki toe, blijven grotendeels beperkt tot diplomatieke en juridische druk via Washington, de VN en internationale rechtbanken. Het idee van een “NAVO voor het Midden-Oosten” tegen Israël zal waarschijnlijk geen voortgang boeken. De meeste leden van de Arabische Liga weten wie de echte agressor in de regio is, en dat is niet Israël.
De voorstelling van Iran, de rol van Qatar
Iran heeft geprobeerd munt te slaan uit de Israëlische aanval in Doha door de joodse staat af te schilderen als een destabiliserende factor in het Midden-Oosten. De ironie is duidelijk: het concept van een regionale alliantie naar het voorbeeld van de NAVO werd oorspronkelijk door Israël en zijn partners in de Abraham-akkoorden naar voren gebracht als een middel om Iran in toom te houden. De poging van Teheran om het beeld om te draaien, onthult zijn wanhoop om de Arabische staten te verenigen rond zijn anti-Israëlische agenda. Het bescheiden resultaat van de top onderstreept hoe weinig interesse de meeste Arabische regeringen hebben in een militaire alliantie met Teheran.
De positie van Qatar is echter ingewikkelder. Het land profileert zich als bemiddelaar, maar zijn steun aan Hamas en zijn langdurige banden met de Moslimbroederschap laten zien waar zijn sympathieën liggen. Doha wil zich tegenover het Westen als onmisbaar profileren en tegelijkertijd zijn islamistische partnerschappen in stand houden. De aanval op Hamas-leiders op Qatarees grondgebied onderstreepte deze dualiteit: het dwong Qatar zich te positioneren als verdediger van het Palestijnse verzet, terwijl het tegelijkertijd stappen vermeed die zijn westerse allianties daadwerkelijk zouden kunnen vernietigen.
Zie: Waarom Qatar de gevaarlijkste vijand van Israël in het Midden-Oosten is
De westerse vervreemding
Hier lopen de meningen van Israël en zijn westerse bondgenoten steeds meer uiteen. Washington en de Europese hoofdsteden beschouwen Qatar als een noodzakelijke partner – een energiegigant die westerse projecten financiert, Amerikaanse strijdkrachten huisvest en wereldwijd cheques uitschrijft. Voor hen is Doha een “grote bondgenoot”, zoals president Donald Trump verklaarde. Voor Israël is het beeld tegenstrijdig. Israël werkt al decennia lang stilzwijgend samen met Qatar, heeft er zelfs een economisch bureau en gebruikt Doha als kanaal voor humanitaire hulpgelden naar Gaza. Maar het bloedbad van Hamas op 7 oktober en de daaropvolgende oorlog dwongen Israël om een realiteit onder ogen te zien die het niet langer kon negeren: de rol van Qatar als sponsor van Hamas is niet te rijmen met zijn imago als bemiddelaar.
De VS houden vol dat Qatar onmisbaar is voor de onderhandelingen over gijzelaars. Israël ziet daarentegen een staat die Hamas-leiders onderdak biedt en hun operaties financiert. Westerse politici prijzen de “stabiliserende rol” van Doha. De Israëli’s wijzen erop dat de stabiliteit die het bewaart, de voortdurende heerschappij van Hamas over de Gazastrook is.
Wat komt er nu?
De top in Doha heeft de grenzen van de Arabische eenheid tegen Israël blootgelegd. Iran zal druk blijven uitoefenen, maar slechts enkele Arabische staten zijn bereid om zich aan te sluiten bij Teheran. Qatar zal ondertussen blijven balanceren: zijn westerse weldoeners tevredenstellen met gas en investeringen en tegelijkertijd zijn islamistische bondgenoten beschermen.
Voor Israël rijst de vraag of Washington en Europa de fictie van Qatar als eerlijke bemiddelaar zullen blijven handhaven, of dat de gebeurtenissen van het afgelopen jaar een afrekening zullen afdwingen. Hoe directer Israël optreedt tegen de Hamas-leiders in Doha, hoe moeilijker het voor het Westen wordt om deze tegenstrijdigheid te negeren.
Qatar kan niet tegelijkertijd een sponsor van Hamas en een betrouwbare bemiddelaar zijn. Op een gegeven moment zal het Westen moeten beslissen welke rol het wil erkennen.
IDF begint officieel met markeren ‘gele lijn’ in Gazastrook
“Khamenei vastbesloten om oude weg te blijven volgen”
Gijzelaars beschrijven martelingen en kwelling in Gaza
