Netanyahu slaagt er niet in een regering te vormen

Israël werd vanochtend wakker met een nieuwe aflevering van het politiek drama: Netanyahu heeft zijn mandaat teruggegeven, en lijkt zijn greep op de macht te verliezen. Sommige mensen werden wanhopig, anderen verheugden zich, en iedereen is onzeker.

Door Jason Silverman |

Voor de derde keer in amper twee jaar tijd slaagde premier Benjamin Netanyahu er niet in om een regeringscoalitie te vormen. (Pas na de verkiezingen van maart 2020 slaagde Bibi erin om een coalitie samen te stellen, die uiteraard later uiteenviel). De deadline voor zijn mandaat om de volgende regering te vormen was gisteravond om middernacht. Drie minuten voordat de klok 12 sloeg, belde de politiek onderlegde Netanyahu naar president Re’oeven Rivlin met de mededeling dat hij het mandaat teruggaf.

Het lijkt alsof hij zijn hele politieke arsenaal heeft ingezet en elke truc uit zijn mouw heeft getoverd om te voltooien wat vandaag een bijna onmogelijke taak is gebleken: een functionerende regering vormen in Israël. Wat heeft hij niet geprobeerd te doen?

  • Hij bood Naftali Bennett (Yamina) een roulerende regering aan, waarin Bennett eerst premier zou zijn, om twee jaar later te worden opgevolgd door Netanyahu.
  • Nadat hij zijn verkiezingscampagne had gebruikt om Gideon Sa’ar ( Nieuwe Hoop) belachelijk te maken en de voormalige senior Likoed parlementariër als ‘links’ af te schilderen, probeerde hij hem terug te lokken naar zijn eigen partij om de rechtse meerderheid veilig te stellen.
  • Slechts enkele uren voor Netanyahu’s deadline, overviel het Likoed knessetlid Miki Zohar de Knesset met diverse wetsvoorstellen die van groot belang zijn voor rechts Israël, in een poging om de rechtse partijen die Netanyahu niet steunen in verlegenheid te brengen. Het ging onder meer om de legalisering van voorposten van neder­zettingen, de terzijde­stelling­clausule, die het de Knesset mogelijk maakt beslissingen van het Hoog­gerechts­hof ongedaan te maken.

Helaas mochten al deze onvermoeibare pogingen niet baten.

Likoed-voorman Miki Zohar (rechts) was tot de laatste minuut in actie. (Foto: Hadas Parush/Flash90)

Direct na middernacht begon het zwartepietenspel, en insiders wezen met vingers in alle richtingen. De Likoedpartij gaf op haar officiële Twitter-account een verklaring uit, waarin Bennett de schuld kreeg, en stelde dat Netanyahu niet in staat was een coalitie te vormen omdat hij weigerde zich te verbinden aan een rechtse regering, waardoor waarschijnlijk ook andere rechtse knessetleden zouden zijn toegetreden.

Of Netanyahu nu zichzelf, Naftali Bennett, Gideon Sa’ar, of zelfs Betzalel Smotrich (Religieus Zionisme) de schuld geeft doordat zij een coalitie afwezen die op de partij Ra’am (Islamisten) steunt, het mandaat is teruggegeven aan president Rivlin en Bibi’s tijd in de Balfourstraat (de residentie van de premier) lijkt zijn einde te naderen. De Likoedpartij zal nu alles in het werk stellen om Rivlin onder druk te zetten om het mandaat terug te geven aan de Knesset.

Yair Lapid begaf zich woensdagochtend snel naar de residentie van president Rivlin, omdat hij voelde dat zijn droom om ooit premier te worden dichterbij verwe­zen­lijking was dan ooit. (Foto: Olivier Fitoussi/Flash90)

Wat gaat er nu gebeuren?

Het is nu de taak van president Rivlin om het mandaat door te geven aan een tweede en laatste kandidaat, voordat het naar de Knesset wordt teruggestuurd. Zowel Naftali Bennett als Yair Lapid (Yesh Atid) hebben sinds gisteravond Rivlin ontmoet, in de hoop hem ervan te overtuigen dat zij in zich hebben wat nodig is om Israël te redden van politieke chaos en beang­stigende insta­biliteit. Hij heeft drie dagen om de moeilijke beslissing te nemen, zodat de kandidaten ongeduldig aan de kant blijven staan terwijl ze alle last-minute deals smeden die ze te pakken kunnen krijgen.

Bennett beloofde, dat hij eerst zal proberen een alternatieve rechtse coalitie te vormen – een coalitie die niet door Netanyahu wordt geleid – alvorens een nationale eenheids­regering te vormen. Dit is de strategie van Bennett sinds de verkiezingen, terwijl hij zijn best doet om ‘op twee bruiloften te dansen’. Hij bewaart een delicaat evenwicht tussen het tege­moet komen aan zijn ideologisch rechtse electoraat en het geven van een signaal aan centrum-links dat hij flexibel genoeg is om een eenheids­regering te leiden die een breed spectrum van politieke stand­punten vertegen­woordigt.

Bennet wordt echter geconfronteerd met spanningen binnen zijn eigen partij. Het Yamina knessetlid Amichai Chikli schreef vandaag een brief aan Bennett, waarin hij zijn ferme standpunt tegen een regering onder leiding van Yair Lapid uitdrukte. Toch zag hij er vanaf, expliciet te verklaren dat hij zich tegen een dergelijke regering zou verzetten als Bennett deze weg zou bewandelen.

Bennett blijft een sleutelfiguur, maar het wordt steeds onwaarschijnlijker dat hij de volgende regering zal leiden. (Foto: Yonatan Sindel/Flash90)

Op dit moment is Lapid de meest waarschijnlijke kandidaat om het mandaat te krijgen voor het vormen van de volgende regering. De partijen van centrum-links – Meretz, Arbeid, Blauw-Wit – samen met het seculiere rechtse Yisrael Betenoe, hebben al enige tijd hun onver­deelde steun aan Lapid gegeven. Nog verras­sender is het feit dat de partij Nieuwe Hoop van Gideon Sa’ar, die zeer diepgaande rechtse ideologische opvat­tingen koestert, de president vandaag heeft verteld dat zij Yair Lapid zullen steunen, en niet Naftali Bennett. Dit geeft Lapid de overhand om het mandaat te krijgen.

De Gezamenlijke Arabische Lijst en Ra’am zijn verdeeld over wie, en of ze wel een kandidaat steunen. Dit geldt vooral voor de Gezamenlijke Arabische Lijst vanwege slechte ervaringen in het verleden toen zij Benny Gantz (Blauw-Wit) steunden. Dit besluit week af van hun normale beleid om geen van de zionistische kandidaten aan te bevelen, ongeacht of ze links of rechts zijn.

De komende 72 uur zijn kritiek. Hoewel er lange en zware dagen in het verschiet liggen, is Netanyahu nog nooit zo dicht bij het verlies van zijn greep op de macht geweest sinds hij in 2009 werd verkozen.

Wilt u meer nieuws over Israël ontvangen? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuws­brief.