Lege vrede? Egypte faciliteerde wapensmokkel naar Hamas

Israël heeft 180 tunnels ontdekt onder de Philadelphi Corridor, de strategische grens van Gaza met de Sinaï. Volgens waarnemers dienden deze tunnels als 24-uurs wapenvoorraad voor Hamas, niet alleen onder het toeziend oog van Egypte, maar ook met zijn bereidwillige steun.

De onthulling van de Egyptische medeplichtigheid roept verontrustende vragen op over Israëls vermeende bondgenoot.

“Er heerst nu een gevoel in Jeruzalem dat Egypte ondankbaar is,” zei Yoni Ben Menachem, Midden-Oostenanalist bij het Jerusalem Centre for Security and Foreign Affairs (JCFA), op donderdag.

Israël heeft Egypte gesteund in zijn strijd tegen Islamitische Staat in de Sinaï. Het stond Caïro toe om zijn troepen op het schiereiland te verdubbelen, veel meer dan voorzien in het Israëlisch-Egyptische vredesverdrag van 1979. Op verzoek van Egypte voerde Israël zelfs bombardementen uit tegen Islamitische Staat. In 2014 intervenieerde Israël bij de VS namens Egypte om de voortzetting van de Amerikaanse hulp te verzekeren.

“Nu blijkt dat de Egyptenaren een dubbel spel hebben gespeeld,” vertelde Ben Menachem aan JNS. “Ze hebben Hamas jarenlang toegestaan om wapens te smokkelen, vooral nadat [de Egyptische president] Abdel-Fattah al-Sisi 10 jaar geleden aan de macht kwam,” zei hij.

Smokkel vindt niet alleen plaats via de tunnels, maar ook via de Rafah grensovergang, dankzij de omkoping van hoge Egyptische ambtenaren.

Smokkel is big business voor de Egyptenaren, een miljardenindustrie. Mahmoud al-Sisi, de zoon van de president en plaatsvervangend hoofd van de Egyptische inlichtingendienst, is er nauw bij betrokken en heeft samengewerkt met zakenman Ibrahim al-Organi. Volgens een verslag van Le Monde in mei controleert al-Organi al tien jaar lang het binnenkomen en verlaten van de grens. Hij heeft de bijnaam “Koning van de Rafah grensovergang”.

Aan het begin van zijn ambtstermijn streed president al-Sisi tegen smokkel. Hij beschouwde Hamas als een bedreiging. De terreurgroep, een uitloper van de Moslimbroederschap die in Egypte verboden is, had het destijds op Egypte gemunt en stuurde zijn leden naar de Sinaï om terroristen van Islamitische Staat te trainen. Het is betrokken geweest bij terroristische aanslagen in Egypte – de meest bekende was de moord op de Egyptische procureur-generaal Hisham Barakat in 2015 – een gezamenlijke aanslag met de Moslim Broederschap en Islamitische Staat, zei Ben Menachem.

Toen de huidige topleider van Hamas, Yahya Sinwar, in 2017 werd verkozen tot hoofd van de organisatie in Gaza, zag Caïro zijn kans schoon. De Egyptische inlichtingenchef Abbas Kamel bezocht de Gazastrook en sloot een overeenkomst met Hamas. Hamas stemde ermee in om Egypte niet meer aan te vallen. In ruil daarvoor zou Egypte de grensovergang Rafah 24 uur per dag openen. “Egypte heeft de Arabische wereld voor hen opengesteld,” legt Ben Menachem uit.

Een van de redenen waarom de Egyptenaren achter Hamas staan in de eis van de groep dat Israël de Philadelphi Corridor verlaat, is de angst dat Hamas zich weer zou kunnen aansluiten bij de Moslim Broederschap en Islamitische Staat, zei hij.

Zelfs geen mug

“Dit onderstreept alleen maar dat Israël alleen op Israël kan vertrouwen en niet op anderen om de grens te beveiligen,” zei IDF Brigadegeneraal (Ret.) Amir Avivi, medeoprichter en voorzitter van het Israël Defence and Security Forum (IDSF), op donderdag.

Avivi, die twee jaar lang het bevel voerde over de Egyptische grens van Gaza naar Eilat, zei dat hij een grens moest controleren waar elke nacht smokkelpogingen plaatsvonden. De grens met de Gazastrook is een relatief kort stuk van 14 kilometer.

Hij zei dat hij vandaag de grens met Gaza alleen kon beveiligen met het Caracal Bataljon, een gemengde infanterie-eenheid van mannen en vrouwen die op dat moment onder zijn bevel stond, op zo’n manier dat “er zelfs geen mug doorheen zou komen”.

“De Egyptenaren hadden de Philadelphi-corridor relatief gemakkelijk kunnen beveiligen. Maar ze hebben niet de motivatie om dat te doen, integendeel,” zei hij. “De Egyptenaren weten precies wat ze doen, hoe ze Hamas gebruiken als wapen om de veiligheid van Israël te ondermijnen.”

Nog verontrustender is dat Caïro oorlogsoefeningen houdt die duidelijk gericht zijn op het aanvallen van Israël. Egypte bouwt ook aan een enorm leger, “het machtigste in onze buurt,” zei Avivi.

Egypte bouwt ook tunnels. Deze leiden onder het Suezkanaal door naar de Sinaï. Het heeft ook 30 bruggen over het kanaal gebouwd. “De Egyptenaren hebben al een groot aantal tanks gestationeerd bij de grens met de Gazastrook, wat volledig in strijd is met het vredesakkoord,” zei Avivi.

Ben Menachem was het daarmee eens: “Ze kunnen de hele inzet van het Egyptische leger in de Sinaï in één nacht veranderen en zich voorbereiden op een oorlog met Israël, waardoor Israël wordt verrast. Dit is zeer verontrustend.”

Feiten

Beide mannen zijn het erover eens dat Israël zijn relatie met Egypte opnieuw moet evalueren.

“Vóór de grote verrassing die we met Hamas meemaakten op 7 oktober, leefden we met het idee dat Hamas was afgeschrikt. Nu moeten we van gedachten veranderen en niet leven met het idee dat er vrede is met Egypte en dat ze niets doen, want de feiten op de grond tonen het tegenovergestelde,” legde Ben Menachem uit.

“We moeten wakker worden en begrijpen dat we in de toekomst voor een uitdaging kunnen komen te staan. We moeten waakzaam zijn en werken aan deze relatie en ons voorbereiden op een mogelijke strategische verandering in de toekomst,” zei Avivi.

Het Israëlisch-Egyptische vredesakkoord, dat werd ondertekend door president Anwar Sadat en premier Menachem Begin, heeft zijn belofte nooit helemaal waargemaakt. Er kwam geen oorlog, maar de inhoud van ongeveer 50 nevenovereenkomsten werd nooit openbaar gemaakt.

De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken publiceerde de tekst van slechts acht ervan. Ze waren zeer gedetailleerd. In een landbouwovereenkomst beloofden Egypte en Israël “gezamenlijke onderzoeksprojecten uit te voeren op gebieden van groot belang, inclusief de uitwisseling van wetenschappers, gezamenlijke seminars en symposia en de uitwisseling van onderzoeksinformatie”.

Een culturele overeenkomst voorzag in “contacten en de uitwisseling van bezoeken van deskundigen op het gebied van cultuur, kunst, technologie, wetenschap en geneeskunde”. Deze overeenkomst was vooral belangrijk in de ogen van Israël, omdat ze betrekking had op de verandering in de Egyptische houding.

Het leek de goede kant op te gaan totdat Israël in april 1982 een einde maakte aan zijn drie jaar durende gefaseerde terugtrekking uit de Sinaï. Op dat moment waren de relaties bevroren. Koning Hassan II van Marokko kan enig inzicht hebben gegeven in waarom. In 1984 zei hij dat Sadat’s opvolger, Hosni Mubarak, hem had verteld dat het verdrag inhoudsloos was omdat “Caïro eruit had gehaald wat het eruit kon halen”.

“De opvatting van veel Israëli’s, die ik dom vind, is dat het feit dat de Egyptenaren vrede met ons hebben gesloten genoeg is. We zouden tevreden moeten zijn met het feit dat ze ons niet vermoorden. Ik zeg dat we een ander niveau van relaties moeten eisen,” legde Avivi uit.