De Bijbelse Verzoendag, Jom Kippoer, is dit jaar bijzonder moeilijk. In het boek Psalmen schrijft de dichter: “U hebt mijn rouw veranderd in een dans; U hebt mijn rouw losgemaakt en mij omgord met vreugde.” (Psalm 30) De psalmist beschrijft dit wonderbaarlijke moment waarin er begrip, acceptatie en instemming is, en dan wordt de pijn van het verlies, het verdriet, getransformeerd in iets anders. Het pijnlijke hart verheugt zich en begint te dansen. De zak die het lichaam of de ziel omhult, wordt geopend en in plaats daarvan wordt er een riem om de heupen geplaatst die beweging mogelijk maakt.
Wauw, wat is dat ongelooflijk. Ik denk aan de rouwende ouders, zowel vrienden van ons als degenen die ik het afgelopen jaar heb ontmoet, en ik kan dit vers niet in zijn volle diepte bevatten. Ik zie niet hoe dat mogelijk is. Integendeel, ik zie de pijn en het verdriet dat deze families verteert. Ik herinner me mijn grootmoeder die haar zoon verloor toen hij op 16-jarige leeftijd werd opgeroepen voor de Onafhankelijkheidsoorlog. Tot aan haar dood herinner ik me het verdriet en de tranen in haar ogen als ze alleen was, vlak voordat ze besefte dat ik haar huis was binnengekomen. Ik herinner me de verandering in haar gezichtsuitdrukking heel goed. Het was alsof ze verhuisde van een wereld vol immens verdriet naar een realiteit waarin er kinderen en kleinkinderen zijn en je op de een of andere manier door moet gaan. Maar die pijn heeft haar nooit verlaten.
De hedendaagse liedjesschrijver en zanger Ishay Ribo heeft van dit vers een gebedslied gemaakt, een lied dat de grote wanhoop beschrijft en de dankbaarheid voor de bevrijding ervan. Een lied dat bijzonder geschikt is voor deze dagen van ontzag: “Mijn hart heft zijn handen op, het staat niet meer op zijn voeten, een gebroken vat waar niets meer in zit, en de hemel is een muur voor mij. Hoe zal ik door de zee op het droge lopen?”
Vandaag, aan de vooravond van Jom Kippoer, voelt mijn hart alsof het zijn handen heeft opgegooid. Het is vol woede, teleurstelling, wanhoop, onzekerheid, afwijzing. Uitgerekend vandaag is er geen vergeving. Maar hoe kan ik Jom Kippoer vieren zonder vergeving? Vergeving begint, net als elke emotie, bij mezelf. De scherpe pijn in mijn hart komt voort uit een lange geschiedenis die in mij geworteld is, een geschiedenis van lijden en onderdrukking, van pijn en dood, ontheemding en ballingschap. Er is ook een nieuwe woede in mij – op de staat, op de politici, vooral op degenen die zich onttrekken aan de dienstplicht en geloven dat deze last van de oorlog niets met hen te maken heeft. Sommigen ontvluchten het land, sommigen zoeken hun toevlucht in religie, sommigen worden ziek en sommigen – God mag weten wat. En al deze last rust op de schouders van de soldaten die nu al een jaar zijn uitgezonden. Ik voel een bijzonder diepe frustratie over de oorlog waar maar geen einde aan lijkt te komen.
Jom Kippoer is een gelegenheid om het hart een beetje rust te geven. Een gelegenheid om mezelf te vergeven dat ik me voel zoals ik me voel. Ze zeggen dat er op Jom Kippoer een speciale poort is om te bidden. Dit jaar bid ik dat de hemelpoorten opengaan en dat er een vredesduif naar ons toe komt. Een duif die de komst van nieuwe dagen aankondigt, dagen van hoop, dagen van vreugde, dagen van verlossing. En als het mogelijk is, dan ook een gebed dat mijn rouw in dansen zal veranderen – maar niet alleen de mijne, maar vooral de rouw van de families die zoveel lijden.
Ik voeg hier het lied “Mein Herz” van Ishay Ribo bij, vertaald in het Nederlands:
Mijn hart
Mijn hart scheurt in tweeën, wat een meid aan het water niet zag, als een storm van de zee, het slaat als de trommel van Mirjam, het slaat en er is geen genezing in de wereld.
Mijn hart tilt zijn handen op, het is al gevallen, het staat niet meer op zijn voeten, een gebroken vat dat niets meer bevat en de hemel is een muur voor mij. Hoe zal ik door de zee op het droge kunnen lopen?
Refrein: En alleen U kunt mijn rouw veranderen in dans, het zand reinigen, alles in mij verzachten. En alleen U begrijpt hoe mijn hart te bereiken, elke pijn in mij te verzachten, mijn hart te helen.
Mijn hart is in tweeën gescheurd, de ene helft is schuldig, de andere helft is gewijd aan de hemel, als een storm uit de zee, het slaat als de trommel van Mirjam, het slaat en er is geen genezing in de wereld voor het hart.
Refrein: En alleen U kunt mijn verdriet veranderen in dans, het zand reinigen, alles in mij verzachten. En alleen U begrijpt hoe mijn hart te bereiken, elke pijn in mij te verzachten, mijn hart te genezen.
Er is nog steeds een vijand die de kudde kwelt en geen boodschapper die naar de rots roept, alleen ik sta voor een hele zee en een gebroken hart.