Jeruzalem stond donderdag stil. Honderdduizenden ultraorthodoxe Joden (Haredim) uit het hele land kwamen in de hoofdstad bijeen om te protesteren tegen de geplande verscherping van de dienstplichtregels voor Thora-studenten. Het was een van de grootste demonstraties van de afgelopen jaren – een beeld dat deed denken aan de “miljoengebedsbijeenkomst” van 2014.
De menigte bad, zong psalmen en riep herhaaldelijk: “We laten ons niet dwingen!” Overal klonken stemmen van vastberadenheid, maar ook van bezorgdheid: volgens de sprekers is de regering van plan de heilige plicht van Thora-studie te ondermijnen door politieke gelijkheid. “De studie van de Thora is ons beschermende schild, het verdedigt het land meer dan welk geweer dan ook”, riep een rabbijn onder daverend applaus. Velen hielden borden omhoog met de tekst: “We sterven liever dan onze Thora op te geven.”
Hoewel het evenement aanvankelijk vreedzaam verliep, vond er aan de rand een tragisch ongeval plaats. Een 15-jarige deelnemer viel van een bouwput in de buurt van de protestlocatie en bezweek aan zijn verwondingen. De politie en hulpdiensten waren continu in actie, de belangrijkste toegangswegen naar Jeruzalem werden afgesloten om de enorme toestroom van mensen in goede banen te leiden.
Al jaren zorgt de kwestie van de vrijstelling van de dienstplicht voor Thora-studenten voor bittere politieke spanningen. Het Hooggerechtshof heeft meerdere malen bezwaar gemaakt tegen de huidige speciale regelingen. Nu wil het ministerie van Defensie een nieuw wetsvoorstel doorvoeren dat voorziet in strengere oproepen. Voor veel seculiere Israëli’s is de uitzonderingsregeling voor de charedim een symbool van sociale onrechtvaardigheid – zij eisen dat ook de ultraorthodoxe jongeren hun bijdrage leveren aan de bescherming van het land. Voor de charedim daarentegen is de dienstplicht een aanval op hun religieuze levensmodel. Zij zien het als een bedreiging voor hun spirituele identiteit en autonomie.
Premier Benjamin Netanyahu staat onder grote druk: enerzijds eist het Hooggerechtshof gelijke behandeling van alle burgers, anderzijds is zijn regeringscoalitie afhankelijk van de steun van de Haredi-partijen. Een verkeerde stap zou de regering kunnen doen wankelen. Oppositiepartijen eisen al een duidelijke beslissing: ofwel volledige gelijkheid, ofwel een definitief einde aan de speciale rechten. Maar Netanyahu probeert het conflict te sussen – tot nu toe zonder succes.
Deze massale demonstratie laat zien hoe diep de kloof tussen de seculiere en de religieuze bevolking van Israël is geworden. Het is niet alleen een politiek conflict, maar ook een strijd om identiteit: wat betekent het vandaag de dag om een Joodse staat te zijn? Een staat van de Thora – of een staat van gelijke plichten?
Deze demonstratie was geen gewone protestactie. Het was een schreeuw van een hele gemeenschap die zich in het moderne Israël gemarginaliseerd voelt. De charedim zien de Thora als hun wapen, hun pantser, hun morele leger. De staat benadrukt daarentegen de verantwoordelijkheid van elke burger voor de gemeenschappelijke veiligheid. Tussen deze twee visies ligt de diepgaande vraag of Israël een manier kan vinden om beide te verenigen: de plicht tot verdediging en de vrijheid van geloof.
Vance zet in op vrede – ondanks alle twijfels
Israël en Saoedi-Arabië zetten stappen in de richting van directe gesprekken
Israël hekelt Noorwegen vanwege rol premier bij herdenking Kristallnacht
