Chag Sameach vanuit Jeruzalem!

Zoals elk jaar herdenkt het Joodse volk de bijbelse verlossing van de kinderen van Israël uit de slavernij. God bevrijdde het volk en droeg zijn dienaar op: “Laat mijn volk gaan”. Een uitdrukking van vrijheid die een gangbaar woord is geworden.

In het Engels klinkt het nog officiëler: “Let my people go”. Deze bijbelse zin is een soort hymne geworden, die staat voor de uittocht uit de slavernij naar de vrijheid. Maar velen zien over het hoofd dat God in hetzelfde vers iets anders zei: “Laat mijn volk gaan, opdat zij mij dienen”. Geen vrijheid! God zei tegen Mozes dat hij tegen Farao moest zeggen dat hij de kinderen van Israël uit de slavernij in Egypte moest bevrijden om zijn slaven te worden. Ik weet dat dat in andere talen niet zo mooi klinkt, maar Eved Adonai (עבד אדוני) betekent Gods slaaf. Je kent deze term meer als “Gods dienaar”.

De Hebreeuwse tekst van de Bijbel zegt: “Zend mijn volk en zij zullen mij dienen.” (שַׁלַּח אֶת-עַמִּי וְיַעַבְדֻנִי). De roep van God, voorgesteld als de God van Israël of de God van de Hebreeën, komt verschillende keren voor in het boek Exodus. God maakt Mozes duidelijk dat zijn volk Israël van de ene slavernij naar de andere gaat. Het Hebreeuwse woord voor dienen, werken, dienaar, slaaf of slavernij komt van dezelfde Hebreeuwse woordstam Oved of Eved (עבד).

Met andere woorden, wie God volgt wordt zijn “slaaf”, maar dit moet positief worden opgevat. Wie God met ziel en lichaam aanbidt, is een dienaar van God. Zo staat er in de Psalmen: “Bewaar mijn ziel, want ik ben u toegewijd. Red, o mijn God, uw dienaar (עבד) die op u vertrouwt. Verblijd de ziel van uw dienaar (עבד), want tot u, o Heer, verhef ik mijn ziel!” Wij zijn gelukkige slaven, vrije slaven, slaven die op hun meester kunnen vertrouwen. Een slaaf van God of een dienaar van God heeft uiteindelijk redding en eeuwig leven, terwijl slaven onder aardse slavernij dit voorrecht niet hebben. De ware vrijheid ligt in ons geloof, ons hart en onze geest.

En nu vragen veel mensen in het land zich af of Israël werkelijk God dient zoals God dat bedoelde nadat de kinderen van Israël uit Egypte kwamen. Is het hedendaagse Israël een slaaf van God en dient Israël God in de zin van de Bijbel? Dit is niet gemakkelijk uit te leggen. Volgens religieuze en orthodoxe Joden dient het volk als collectief God niet meer. De linksen en tegenstanders van hervormingen onder het volk zijn als dienaren of slaven van God losgebroken.

“Israël wil een natie zijn als alle andere volken, in plaats van een licht voor de volken”, is de kritiek van de joodse orthodoxie. “Daar zit geen zegen in”. Anderzijds ken ik christenen die Israël beschuldigen van een andere reden voor al het kwaad, omdat zij Jezus niet erkennen als de Messias en Redder. Hier zeg ik stop! God verloste zijn volk zoals het is uit de diaspora en leidde het 75 jaar geleden weer naar huis. Israëls wedergeboorte is als een tweede uittocht en verlossing.

De bijbelse uittocht is het centrale verhaal van de verlossing dat in alle bijbelse feesten voorkomt. Jezus vierde het destijds ook in het land. Miljoenen christenen nemen het brood en drinken de wijn in hun diensten. Het Avondmaal gaat terug op de laatste Kiddush die Jezus met zijn discipelen maakte op de vooravond van Pesach. Zo vermelden de evangeliën het. Kiddush komt van kadosh en betekent heiliging.

De Kiddush is een bijbelse tekst van zegening, waarbij de lofzang op Sjabbat en bijbelse feesten de schepping, de heiliging van de rustdag en de uittocht van de kinderen Israëls uit Egypte herdenkt. En dit is wat wij vanavond samen vieren, net zoals Jezus waarschijnlijk destijds in Jeruzalem de Sederavond vierde. En in deze geest wensen wij u een gezegend Pascha en opstandingsfeest. Chag Sameach!