Bijna alles wat je niet wist over de etrog

‘Op de eerste dag moet u voor uzelf vruchten van sierlijke bomen, takken van palmbomen, takken van loofbomen en van beekwilgen nemen, en u moet zich zeven dagen lang voor het aangezicht van de HEERE, uw God, verblijden’.

Door Redactie Israeltoday.nl |

Afbeelding: Een etrog op de ‘markt van de vier soorten’ in Bnei_Brak. (Foto: Wikipedia).

Dit is een gedeelte uit de opdracht op het Loof­hutten­feest te vieren, te vinden in Leviticus 23:33-43. ‘Vruchten van sierlijke bomen’, staat er. De Bijbel vermeldt in de opdracht, met een bundel van vier soorten te zwaaien, niet uitdrukkelijk dat er etrogim bedoeld zijn. Pas later werd in de Talmoed vastgelegd, dat de etrog de vereiste vrucht is, en dit werd een diep ingewortelde gewoonte. Het zorgde ook voor de Hebreeuwse naam voor citrus – ‘hadar’, of ‘prachtig’.

Hier in Israël is Soekkot de kers op de taart van de reeks najaarsfeesten. Er komt geen vasten, berouw en inkeer aan te pas, het gaat om kamperen op het balkon of in de tuin, het maken van versieringen voor die tijdelijke hut waarin je de sterrenhemel kunt zien (het regent toch niet in deze tijd) en kinderen krijgen een hele week vrij van school.

Naast de soekkot, de hutjes waarin men tijdelijk woont, zijn de meest herkenbare symbolen van het feest de vier soorten: de etrog (citroen), loelav (palmtak), hadas (mirte) en aravah (wilg) die in de hand worden gehouden of waarmee tijdens sommige van de gebeden van dit feest wordt gezwaaid.

Hiervan is de etrog misschien wel de beroemdste en misschien wel de meest interessante. Hij is een van de grondleggers van de citrus­vruchten wereld­wijd, heeft een fascinerende geschiedenis en vele vreemde en interessante toepassingen.

De wetenschappelijke naam van de etrog is citrus medica, wat verwijst naar de eerste vermelding in de westerse literatuur door de Griekse filosoof en botanicus Theophrastus, die het ‘Perzische of Medische appel’ noemde. En toch liggen de wortels van de etrog nog verder naar het oosten, aan de voet van de Himalaya, vanwaar hij zich weer verspreidde naar de Perzische Golf en de Middellandse Zee.

De etrog is een van de vier ‘grondleggers’ van alle citrusvruchten ter wereld, naast pomelo’s, mandarijnen en papeda’s (waarvan yuzu en kafferlinde afkomstig zijn). Een etrog is niet een soort citroen, maar juist andersom.

De etrog afgebeeld op het mozaïek in de oude Bet Alpha Synagoge. (Foto: Boaz Eshkol/Israel Nature and Parks Authority)

De Joden die weenden bij de rivieren van Babylon kwamen daar tijdens hun ballingschap (rond 586 tot 516 BCE) etrogim tegen en namen die mee naar het land Israël toen ze terugkwamen om de Tweede Tempel te bouwen. Het werd een symbool dat muntstukken en synagogen sierde.

In 2012 ontdekten onderzoekers etrog pollen in een oude tuin van een 2500 jaar oud koninklijk paleis in Ramat Rachel, in het zuiden van Jeruzalem. Zij vonden het stuifmeel niet in de grond, maar in het gips dat gebruikt werd om een waterpoel te bepleisteren. Het ontdekte fossiele stuifmeel werd gebruikt om het soort bomen en planten te identificeren dat de koninklijke tuin sierde – waaronder etrogbomen en de eveneenso niet-inheemse ceder van Libanon en de Perzische walnootboom.


De toestand van de etrog is een zeer ernstige zaak. (Foto: Chabad

Om geschikt te zijn voor ritueel gebruik op Soekkot, moet de etrog voldoen aan strenge normen. Eerst moet het een zuivere citroen zijn – niet gehybridiseerd of geënt met een andere soort. Ten tweede moet de knobbelbit aan de bovenkant van de vrucht, pitam genaamd, ofwel volledig zijn of tijdens het groeiproces op natuurlijke wijze zijn afgeworpen. Als de hele pitam onnatuurlijk wordt afgebroken, is de etrog niet meer kosjer. Uiteraard moet de pitam ook vrij van vlekkken zijn. Geen wonder dat ze veilig worden bewaard in zachte vezels en mooie dozen.

Volgens Joshua D. Klein, een wetenschapper bij het Volcani Center van het Ministerie van Landbouw, bedraagt de markt voor Israëlische etrogim 1,8 tot 2 miljoen vruchten per jaar. Maar dit is slechts een fractie van het aantal geteelde etrogim, omdat er zo veel worden weggegooid

Israëlische etrogim worden door ongeveer 10 boeren geteeld rond de kustvlakte – hoewel er ook een etrog boomgaard is in Eilat – op ongeveer 60 tot 75 hectare grond. Etrogim worden ook geteeld in Marokko, Californië en Brazilië, die meer citroenen produceren dan Israël, maar die niet gebruiken voor Joodse rituelen, in plaats daarvan ze te veranderen in fruitconserven voor taart.

Het beste culinaire gebruik voor etrogim is in de vorm van de gekonfijte schil, conserven of jam. Het is zeker een feestelijke afwisseling van gewone sinaas­appel­marmelade op toast. En wanneer je niet van etrog marmelade houdt, kunt je er altijd van genieten in een biertje. Elk jaar brengt de boetiekbrouwerij The Dancing Camel van Tel Aviv een seizoensgebonden bier uit voor de feestdagen, genaamd ’trog wit’, een Witbier in Belgische stijl met een etrog bloemige geur. Volgens het bedrijf voegt de geur ‘een hemels evenwicht toe aan het ongemoute Israëlische graan’. Klinkt leuk.

Bron: Israel21c.

Wilt u meer nieuws over Israël ontvangen? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuws­brief.

Dit is ook interessant