Bibi mist meerderheid in rechts blok

In Israël vormen de rechtse partijen de parlementaire meerderheid. Dit is een feit dat in Israël al bijna 20 jaar geldt. De linkse partijen hebben, zelfs samen met de Arabische partijen, geen ene keer een echte meerderheid in de Knesset.

Door Aviel Schneider |

En ondanks dit voordeel hebben de rechts georiënteerde Likoedpartij en regerend premier Benjamin Netanyahu geen meerderheid in de meerderheid. Bij de parlementsverkiezingen van vorige week heeft de Likoed onder Netanyahu slechts 30 van de 120 Knesset-zetels behaald. Likoed mag dan de grootste partij van het land zijn, maar om een regeringscoalitie te kunnen vormen, heeft de partij nog minstens 31 zetels nodig, voor een totaal van 61 Knesset-zetels in het parlement. Die zijn er, want het conservatieve blok in de 24e Knesset van Israël komt op 72 zetels. De conservatieve 42 Knesset-zetels naast Likoed worden gedeeld door zes partijen uit het rechtse tot religieus-orthodoxe spectrum. Deze rechtse kiezers hebben geen stembiljet voor Benjamin Netanyahu in de stembus gedaan. Waarom niet?

Ten eerste omdat de twee orthodoxe partijen (16 zetels) alleen volgens rabbinale richtlijnen stemmen. En ten tweede hebben de overige vier partijen, die samen 26 zetels tellen, een probleem met Netanyahu, hoewel zij in principe en in theorie klassieke Likoed-stemmers zouden zijn. Avigdor Lieberman (Israel Betenoe), Naftali Bennett (Yamina) en Gideon Sa’ar (Nieuwe Hoop) hebben allen onder Benjamin Netanyahu gediend, hetzij in zijn kantoor, hetzij als minister. Maar zodra jonge politici die dicht bij Netanyahu staan een politieke bedreiging worden voor de baas, knalt het. Dat leidt tot verdeeldheid binnen het rechtse blok, net zoals Lieberman, Bennett en Sa’ar in de loop der jaren stemmen aan Likoed hebben onttrokken.

Israëls 24e Knesset

• 13 partijen
• 72 Knesset-zetels in het rechtse blok
• 38 Knesset-zetels in het centrum-linkse blok
• 10 Arabische Knesset-zetels

Hoewel Likoed onder Netanyahu de grootste partij is, is zij er de afgelopen twee jaar niet in geslaagd een stabiele regeringscoalitie te leiden. Sinds het voorjaar van 2019 heeft Netanyahu zijn coalitie drie keer op rij ontbonden, in de hoop bij de volgende verkiezingen meer stemmen en zetels binnen te halen. Hij is er echter nooit in geslaagd. Tijdens de vierde en laatste verkiezingen bereikte Likoed zelfs een dieptepunt met slechts 30 Knesset-zetels. In de 23e Knesset had Likoed nog 36 zetels in het parlement, in de 22e Knesset 32 en in de 21e Knesset 35. Hoewel de Likoedpartij zetels verloor, groeide tegelijkertijd het rechtse blok tot 72 zetels. Bij de vorige drie verkiezingen schommelde het rechtse blok tussen 63 en 65 zetels, waarbij Likoed opnieuw sterker was.

• 21e Knesset – april 2019: Likoed 35 – KL 35 zetels – rechtse blok 65 met Israel Betenoe en Koelanoe (Moshe Kachlon)
• 22e Knesset – september 2019: Likoed 32 – KL 33 zetels – rechtse blok 63 met Israël Betenoe
• 23e Knesset – maart 2020: Likoed 36 – KL 33 zetels – rechtse blok 65 met Israel Betenoe
• 24e Knesset – maart 2021: Likoed 30 – KL 8 zetels – rechtse blok 72 met Israel Betenoe

In het rechtse blok heeft Benjamin Netanyahu gevaarlijkere vijanden dan je denkt. Zelfs zijn succesvolle corona-vaccinatiebeleid en zijn Abraham-akkoorden met vier Arabische landen in het Midden-Oosten hielpen hem deze keer niet meer stemmen te winnen. Een goede vriend die voor het eerst niet op Bibi maar op Benny Gantz stemde, zei me: ‘Zonder Bibi’s corona-strategie en de vredesakkoorden zou Likoed naar nul zetels zijn gedaald.’ Bovendien heeft de recente breuk met Gideon Sa’ar zo’n vijf à zes zetels van Likoed afgenomen.

‘Benjamin Netanyahu is vandaag een blok aan het been van Likoed geworden,’ bevestigde een Likoed-parlementslid, dat liever anoniem wenst te blijven, aan Israel Today. ‘We hebben allemaal onze mond gehouden tijdens de verkiezingscampagne, op bevel van Netanyahu, en dit is het resultaat. Slechts 30 zetels?’ Anderen hebben het zelfs over een mogelijke opstand tegen Netanyahu. De partij daalde tijdens de verkiezingen met tien procent in alle Likoed-bolwerken, waaronder Tiberias, Sderot, Netanya, Bat Yam en Eilat. ‘Bibi houdt zich vast aan de altaarhoornen zoals Bijbelse koningen die daarmee hun leven willen redden,’ zeggen voormalige Likoed-leden. ‘Aan de macht blijven is zijn enige uitweg om aan een veroordeling te ontkomen. Maar daarvoor sleurt hij het volk mee de politieke afgrond in.’

Anderen beoordelen de situatie anders. ‘Bibi is niet de zonde maar de straf van de nederlaag van zijn tegenstanders, centrum-links in Israël,’ onderstreepte de Israëlische journalist en populist Ari Shavit. Dat klopt, het anti-Bibi-blok heeft de afgelopen jaren keer op keer gefaald, niet in staat om een geslepen tegenstander te presenteren.

Knessetverkiezingen 2021

Op dit moment proberen zijn tegenstanders Yair Lapid, Benny Gantz, Naftali Bennett en Gideon Sa’ar een coalitie te vormen, onder de slogan ‘Herstel, Eenheid en een Rechte Weg’. Het volk van Israël verdient dit echt, maar tegelijkertijd is deze verklaring naïef en riskant. Eerlijke politiek bestaat niet, want in de politiek moet helaas gelogen worden. Het hoort bij het spel, ook al klinkt het niet heilig en hemels. Bovendien zal het ook niet lang meer duren voordat de media de kromme praktijken van de nieuwe coalitieregering aan het licht brengen. En voor een dergelijke coalitie is gevormd, zal iemand zijn belofte aan de kiezers moeten breken, want alle vier de partijleiders hebben voor de verkiezingen groots beloofd niet met de een of de ander in een coalitie te gaan zitten. Bovendien hebben zij slechts 38 Knesset-zetels achter zich en moeten zij nog minstens 23 zetels in de politieke arena zien te krijgen om de 61 te halen.

Daartoe zullen zij ofwel een compromis moeten sluiten met de orthodoxe partijen ofwel met de Arabische Ra’am-partij. Hoe dan ook, de rechtse politici en partijen zullen deel moeten uitmaken van elke nieuwe coalitie, want zonder de rechtse speler is er geen enkele coalitie mogelijk in het land. Niet alleen dat, alle leidende partijleiders begrijpen dat de volgende premier van het land uit een rechtse partij moet komen, anders is er geen coalitie mogelijk in de rechtervleugel of in de linkervleugel. Wie dat minder goed begrijpt, is waarschijnlijk Yair Lapid van Yesh Atid, die dezer dagen zijn best doet om de linkse en rechtse partijen aan zijn kant te krijgen. Opnieuw lijken alle partijen recht op een politieke impasse af te stevenen.

Wilt u meer nieuws ontvangen over Israël? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuwsbrief.

Dit is ook interessant