Waarom krijgen niet-Joodse kinderen Joodse namen?

Yair, Yael, Lael, Odelia, Netanya, Yoaz en Shilon zijn enkele van de namen van de kleinkinderen van Joop van Ooijen. Al deze namen zijn favoriet bij de Israëlische middenklasse. Maar noch de Van Ooijens, noch hun 16 kinderen zijn Joods .

Door Jewish Telegraphic Agency |

Het opsommen van de namen van de vele kleinkinderen van Joop van Ooijen klinkt als een appèl in een typisch Israëlisch klaslokaal. Yair, Yael, Lael, Odelia, Netanya, Yoaz en Shilon zijn moderne namen, Baruch, Moshe, Elisheva en Jehuda behoren tot de klassieken en zijn populair bij gelovige Joodse ouders in de hele wereld.

De familie van Ooijen is niet Joods, maar protestant en woont in een kleine stad in Nederland, waar het, evenals in een handjevol andere plaatsen in Europa, gewoon is voor niet-Joden om namen te hebben die algemeen als duidelijk Joods worden beschouwd.

‘We zijn een vrome familie en de Bijbel en het Jodendom zijn belangrijk in onze levens. We hebben onze kinderen deze namen gegeven om dat uit te stralen’, aldus Joop van Ooijen, een 69-jarige handelaar in chemicaliën.

Naast wereldwijd populaire namen zoals Simon, David, Ruth en Esther, lijken duidelijk Joodse Bijbelse namen gewoon te zijn in vrome christelijke kringen in Neder­land. Veel Nederlandse ouders die niet gelovig zijn, geven hun kinderen echter ook Joods klinkende namen omdat ze de Bijbel zien als een Nederlandse erfenis en worden aangetrokken tot de korte klanken van de Hebreeuwse namen. Sommige mensen zeggen dat die klanken lijken op de Nederlandse.

‘We wilden niet iets dat buitenlands en Engels klonk, maar we wilden wel een serieuze naam die gewicht in de schaal legt als het kind ouder wordt’, zei Jantine Vonk, een 35-jarige moeder van twee kinderen, Aaron en Thirza, uit het zuiden van Nederland. Ze vertelde, dat ze gelooft dat veel Joodse en niet-Joodse ouders door verschillende culturele redenen een voorkeur hebben voor korte, krachtige namen met een besliste klank, zoals Boaz en Thirza, in tegenstelling tot namen die meer afgeronde klanken hebben, zoals Ryan en Olivia.

Hagar Jobse, een 34-jarige journaliste uit Amsterdam, die in een werelds gezin opgroeide, kreeg haar naam omdat haar ouders ‘het gewoon een aardige naam vonden’, vertelde ze aan het Jewish Telegraphic Agency. Het wordt in het Nederlands uitgesproken als Hachar. Jobse zegt dat haar naam veel nieuwsgierige en positieve reacties oproept, omdat het in het Nederlands exotisch klinkt. Arabieren herkennen het van Hajar, de uitspraak van het Arabisch voor de naam van die bijbelse figuur. En Spaanse mensen hebben er soms moeilijkheden mee, merkte ze. Ze vertelde nog nooit een negatieve reactie op haar naam te hebben gehad.

Maar Joop van Ooijen vertelde dat hun kinderen dat wel hebben meegemaakt. ‘Helaas is er sprake van veel anti­semitisme in het school­systeem’, vertelde hij aan het Jewish Telegraphic Agency.’ Onze kinderen met Joodse namen worden lastig gevallen en gepest vanwege hun namen’. Moshe van Ooijen merkte dat vooral, volgens zijn vader, maar Arie, Boaz en Sifra hebben het ook ervaren.

Moshe, een dertiger, stemde aanvankelijk toe in een interview met het JTA voor dit artikel, maar pogingen om hem te bereiken bleken tot nu toe niet succesvol.
Zijn kinderen met typisch Nederlandse namen – Gerda, Johan, Cornelis en Andreas – hebben geen last gehad van anti­semitische aanvallen en zijn niet lastig gevallen of gepest, aldus hun vader.

De populariteit van Bijbelse namen heeft een beduidend hoge vlucht genomen sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw, aldus het Meertens instituut, dat onderzoek doet op maatschappelijk en taalkundig gebied.
Thirza, bijvoorbeeld, bestond kennelijk niet in de jaren vijftig van de negentiende eeuw. Maar vanaf 1990 werden tenminste 20 baby’s Thirza genoemd. In het jaar 2000 ontvingen zelfs 120 kinderen deze naam en in 2014 waren er 100 kinderen met de naam Thirza. Thirza was een Bijbelse vrouw uit het boek Numeri, waar het in een gedeelte gaat over het erven van dochters van de bezittingen van hun overleden vader. Thirza is ook de naam van een stad in Israël.

Bij jongens zien we dezelfde trend in de naam Levi. In 1980 kreeg bijna niemand die naam, in 2014 waren er tenminste 8.000 Levis in Nederland. Ieder jaar kwamen daar honderden bij. (In 2016 waren er ongeveer 700 personen met de naam Levi, waarvan zelfs een paar vrouwen).

Een van hen is Levi Verschoof, een 26-jarige man uit Noordwijk, een kustplaats ongeveer 50 kilometer ten zuidwesten van Amsterdam. Verschoof, die voor een kerkelijke organisatie werkt, zegt dat hij gedeeltelijk van zijn naam houdt, vanwege de affiniteit met het Joden­dom.
‘Als ik denk aan het Jodendom en aan het Joodse volk geeft me dat een positief gevoel, dus het voelt goed om een naam te dragen die daarmee in verbinding staat. Ik ben trots als Joodse mensen mijn naam horen en er positief op reageren’, zei hij. Hij herinnert zich een ontmoeting in Den Haag met een rabbijn in 2010, die de Bijbelse bedoeling van zijn naam met hem besprak.
Verschoof en zijn vrouw noemden hun zoon Ezra, ook een naam die veel buiten­landers als typisch Joods beschouwen, maar die in het Nederlands een gangbare naam is onder niet-Joden.

Minder Joodse namen in België
In België waar ongeveer 11 miljoen mensen wonen worden maar een paar dozijn baby’s Levi genoemd, vergeleken met honderden in Nederland met zijn bevolking van 17 miljoen. En bijna alle Belgische Levis komen uit gebieden met een Vlaamse bevolking van ongeveer 7 miljoen.

Beide landen tellen ieder ongeveer 30.000 Joden, een cijfer dat waarschijnlijk geen belangrijk deel uitmaakt van de duizenden duidelijk Joodse namen die ieder jaar aan de nieuwgeboren baby’s worden gegeven.

De naam Boaz, die honderden Nederlandse baby’s elk jaar ontvangen, wordt jaarlijks aan minder dan 20 baby’s in België gegeven, volgens gegevens van de Belgische overheid. Namen zoals Thirza, Sifra en Tanar, die duizen­den kinderen in Nederland dragen, zijn te zeldzaam om zelfs te worden vermeld onder de namen die een statistisch record in België bereiken.

Een zeldzame Joods klinkende naam, Braga, is beroemd vanwege het veelvuldig voorkomen ervan, wat te danken is aan de filmactrice Bracha van Doesburg, die niet Joods is. Ze is één van de slechts 44 Brachas die in 2014 in Nederland woonden. Haar kinderen heten Sophia, Kees en Boris.

Toevallig hebben pogingen om de aanwezigheid te meten van antisemitisch sentiment, aangetoond, dat het veel vaker voorkomt in België, dat volgens die onder­zoekers een relatief ernstig anti­semitisch probleem heeft, dan in Nederland, waar uitingen van Jodenhaat tot de laagste in Europa behoren.

Gerrit Bloothooft, socioloog van de Universiteit te Utrecht, die gespecialiseerd is in de studie van namen en met het Meertens instituut samenwerkt, zegt dat hij geen data bezit waarom namen die duidelijk Joods zijn geliefd in Nederland zijn, maar hij gelooft dat het christelijke geloof slechts verantwoordelijk is voor enkele van die namen.
‘Ik veronderstel (en het is slechts een veronderstelling) dat ouders niet erg nadenken over de Joodse wortels van deze namen (of over de eventuele consequenties ervan)’, zei Blootshooft, die in de Nederlandse media vaak wordt genoemd als een expert in namen. ‘Niet meer dan bij namen zoals David, Sarah of Judith. Mensen denken gewoon dat het leuke namen zijn.’

Chris Vonk, de vader van Aaron en Thirza, zegt dat hij inderdaad die namen wilde, omdat ze hem prettig in de oren klinken, maar zijn vrouw Jantine en hij overwogen wel de consequenties. ‘Eerlijk gezegd is het wel iets waar we over hebben nagedacht, ja. We overwogen de mogelijkheid dat onze kinderen geplaagd of gepest konden worden omdat ze Joods klinkende namen hebben’ , vertelde Chris aan het JTA. ‘Maar we besloten om hen deze namen toch te geven. Kinderen zullen altijd wel iets vinden om mee te plagen.’’

Wilt u meer nieuws over Israël ontvangen? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuws­brief.

Dit is ook interessant