We kennen allemaal de procedure voor vluchten. Na het inchecken en instappen gaan we allemaal gehoorzaam zitten en maken we onze gordels vast. Iedereen die vliegt weet dat. Dit zijn strikte regels. Geen Joodse regels, maar internationale vliegregels. Alle passagiers moeten zitten en hun riem omhebben voordat het vliegtuig begint te taxiën. Hele normale veiligheidsmaatregelen van elke luchtvaartmaatschappij. En als iemand iets vergeten is in het bagagevak boven zijn stoel en het snel uit zijn handbagage wil halen terwijl hij naar de startbaan taxiet, zal de stewardess hem streng toeroepen om te gaan zitten. Maar zodra Shabbat aanbreekt, worden de veiligheidsregels ongeldig.
Dit gebeurde op een van onze laatste vluchten, in november. Vrijdagmorgen. EL AL vlucht LY386 van Rome naar Tel Aviv. 10:10 was de officiële vertrektijd, maar de vlucht had vertraging. Het was al bijna 11 uur, Italiaanse tijd. Alle passagiers werden bij het instappen hectisch het vliegtuig in geleid en non-stop in het Hebreeuws en Engels toegeroepen om dringend te gaan zitten en hun veiligheidsgordels vast te maken. Toen sprak de gezagvoerder vanuit de cockpit tot zijn team en zei, sluit de deur, we moeten vertrekken en opstijgen. “Maak de cabine klaar voor vertrek,” zei de kapitein. En dan ineens taxiet het vliegtuig en staan we nog steeds. “Oeps, wat is hier aan de hand?”, dacht ik. Het hele gangpad van voor tot achter was nog vol met staande passagiers die ofwel nog op zoek waren naar hun stoel, ofwel nog op zoek waren naar ruimte voor hun handbagage in het bagagevak boven hun hoofd. De mooie stewardessen stonden tussen ons in en probeerden ons tevergeefs te helpen. En het vliegtuig rolt en rolt. De gezagvoerder geeft gas en roept opnieuw in de microfoon om de cabine klaar te maken voor het opstijgen.
Slechts enkele seconden voordat het vliegtuig opsteeg, met een gebruikelijke hellingshoek van ongeveer 20°, zaten alle passagiers lief en braaf op hun stoel. Wow, dit kan niet waar zijn. EL AL overtrad haar eigen vluchtregels. De arme stewardessen waren ten einde raad om deze situatie uit te leggen. Ze verontschuldigden zich gewoon. “Allemaal vanwege Shabbat,” hoorden we stemmen om ons heen. “Om op tijd voor Shabbat in Israël te landen, wordt afgezien van de veiligheid van de passagiers.” Iemand anders voegde eraan toe: “Dit is wat er gebeurt als religie regeert”. Waarop een vrome Jood antwoordde: “Er is niets gebeurd. Shabbat is over een paar uur”. Het is waar, Shabbat arriveert in Israël in ongeveer vijf uur en het duurt drie en een half uur om van Rome naar Jeruzalem te vliegen zonder wind mee. En volgens de Israëlische tijd zijn we om 12 uur opgestegen, dus landen we om ongeveer 15.30 uur in Tel Aviv.
Israëlische vliegtuigen mogen niet vliegen op Shabbat en Joodse feestdagen en moeten ongeveer twee uur voor Shabbat in Tel Aviv zijn geland. Er moet ook rekening worden gehouden met onder meer orthodoxe passagiers die nog een uur of twee naar huis moeten reizen vanuit Tel Aviv. De orthodoxe passagiers onder ons verdedigden Shabbat, terwijl de anderen kritiek hadden op de procedure in het vliegtuig. Dit incident op vlucht LY386 weerspiegelt de Israëlische samenleving en politiek. Het illustreert hoe religie het leven van de mensen in het land bepaalt. Of je begrijpt dit of je begrijpt het niet. Kenmerkend voor de Joodse staat Israël zijn de Joodse regels die gebaseerd zijn op de Bijbelse geboden en verboden. De Shabbat mag niet ontheiligd worden. Dit is wat God Zijn volk opdroeg toen Hij wetten maakte op de berg Sinaï. En dit kwam duidelijk tot uiting in de EL AL vlucht van Rome naar TLV. Natuurlijk kan men erover discussiëren of God dit bedoelde of niet. Het punt is dat Israël geen volk is zoals de andere volken. En dit is opnieuw typisch uitgedrukt. En zoals de nieuwe Israëlische coalitieregering onder Benjamin Netanyahu eruit zal zien, zal zij misschien nog meer Joodse regels voorschrijven voor de hele bevolking van Israël, maar wie weet zal zij ons verrassen.
Maar toen we landden, klapte iedereen blij en wenste elkaar Shabbat Shalom. Een kleine scène in het leven die veel duidelijk maakt over de Israëlische samenleving en politiek.