Tacheles met Aviel – Eerst nemen we Jeruzalem in, dan Tel Aviv

Zondagavond ontstond er in Tel Aviv onenigheid over openbare gebeden op het Dizengoff Plein tijdens Jom Kipoer, de Verzoendag en de heiligste dag van het Jodendom. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu veroordeelde het gedrag van “linkse extremisten”, terwijl Yair Lapid en Benny Gantz religieuze Joden de schuld probeerden te geven en Netanyahu ervan beschuldigden alleen om politieke redenen aan te zetten tot geweld onder het volk. Er zit meer achter de strijd en vijandigheid in Tel Aviv dan alleen haat tegen religieuze Joden en het apart bidden op Jom Kipoer. De mensen in het land vrezen dat na Jeruzalem ook Tel Aviv zal worden veroverd. Ik hoor dit van de bewoners van de kuststad.

Het doet me denken aan het liedje van Leonard Cohen “First we take Manhattan, then we take Berlin“. Ik denk dat je het wel kent:

Aan het begin van Jom Kipoer op zondagavond braken er ongeregeldheden uit op het Dizengoffplein in Tel Aviv toen religieuze Joden scheidingsmuren probeerden op te trekken om mannen en vrouwen te scheiden tijdens het Kol Nidrei-gebed. Dit was echter eerder verboden door de gemeente Tel Aviv en het Hooggerechtshof, omdat het een openbaar plein was. De spontane aankondiging van religieuze Joden om de diensten gescheiden te houden naar geslacht, zoals in alle synagogen, veroorzaakte onrust onder de bevolking van Tel Aviv op de heiligste dag van het jaar, zodat de Israëlische politie moest ingrijpen. Sommige groepen dienden een verzoekschrift in bij de rechtbank van Tel Aviv om het verbod op de scheiding van mannen en vrouwen op te heffen, maar het Hooggerechtshof verwierp deze verzoekschriften.

“We moeten onze lessen leren en begrijpen dat het binnenlandse conflict de meest acute en gevaarlijke bedreiging voor ons volk is,” zei de Israëlische president Isaac Herzog in zijn toespraak ter gelegenheid van de 50e verjaardag van de Jom Kipoer-oorlog. “Gisteren nog, op deze heilige dag, zagen we een schokkend en pijnlijk voorbeeld van hoe de interne strijd binnen ons volk escaleert en verhevigt.”

Israëls regeringsleider Benjamin Netanyahu uitte scherpe kritiek op het gedrag van links: “Tot onze verbazing waren er in de Joodse natie op de heiligste Joodse dag rellen door linkse demonstranten tegen Joden terwijl ze aan het bidden waren. Het lijkt erop dat er voor linkse extremisten geen grenzen zijn, geen normen, geen uitzonderingen op haat. Ik, zoals de meeste burgers van Israël, verwerp dit. Er is geen plaats voor dergelijk gewelddadig gedrag onder ons.”

Minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben-Gvir tweette: “Op Jom Kipoer zagen we haters die het Jodendom uit de openbare ruimte probeerden te verbannen. Israël is een Joodse natie en een democratische natie. Donderdag zal ik een avonddienst houden op het plein. Ik nodig iedereen daarvoor uit.”

Anderen veroordeelden het incident als een antisemitische aanval op religieuze Joden.

Terwijl Netanyahu de radicaal linkse demonstranten aanviel, hekelde oppositieleider Yair Lapid de nationale religieuze groepen die een zogenaamd Messiaans Jodendom willen vestigen in Tel Aviv. “De orthodoxe ultranationalistische kern die naar Tel Aviv is gekomen, heeft besloten oorlog te voeren,” zei Lapid, verwijzend naar religieus-nationalistische groepen die in seculiere en Arabische steden opduiken en beweren Joodse waarden te promoten. “Ze proberen ons wijs te maken dat er maar één versie van het Jodendom is, hun versie. Ze eisen dat ze in naam van tolerantie zelfs in onze buurt beslissen wat mag en wat niet mag.” Lapid merkte op dat hij zelf op Jom Kipoer naar de synagoge gaat en dat deze dag een voorbeeld is dat het Jodendom niet afgedwongen hoeft te worden.

תל אביב ניצחה. הוברחו לבית הכנסת pic.twitter.com/eIV2D66rgu
— Shaul Greenfeld (@shaulig) September 24, 2023

De controverse over de scheiding van mannen en vrouwen was slechts een aanleiding. Ik begrijp de angsten van linkse Tel Avivieten die bezwaar hadden tegen het gescheiden bidden op Jom Kipoer, maar niet hun gedrag. Als iemand die in Jeruzalem is opgegroeid, zie ik hoe Jeruzalem de afgelopen vijf decennia is veranderd. Seculiere woonwijken zijn in de loop der jaren veranderd in religieuze tot orthodoxe woonwijken, zoals Rehavia, Bakaa, Givat Mordechai, de lange Usielstraat in Ramat Sharet, Pisgat Zeev en vele andere wijken in de hoofdstad van Israël. Het begon allemaal klein, met een of twee families en een synagoge, daarna een mikvah, en dit trok geleidelijk steeds meer religieuze Joden naar de oorspronkelijk seculiere woonwijken. Voor niet-religieuze Joden wordt het leven in zo’n omgeving vaak onaangenaam, ze trekken weg en er komen nieuwe bewoners, religieuze of orthodoxe Joden. Zo is Jeruzalem in de loop van de decennia veranderd en elke Jeruzalemiet zal dit bevestigen. Je moet dus niet verbaasd zijn als seculiere Joden de stad verlaten en Jeruzalem steeds meer een orthodoxe stad wordt.

De orthodoxe, religieuze Joden kunnen geen compromissen sluiten met hun verboden en geboden, de seculiere Joden kunnen dat wel. De orthodoxe Joden geven dit zelf toe. Niet alleen dat, ze geven ook toe dat ze de heilige stad Jeruzalem langzaam willen veranderen in een religieuze stad. Hoe vaak heb ik orthodoxe Joden niet horen zeggen dat ze Jeruzalem willen veroveren. Zelfs de Joodse nederzetting Zur Hadassah op de westelijke heuvels van Jeruzalem is in principe gesticht als een seculiere gemeenschap. Maar de afgelopen tien jaar hebben zich daar steeds meer religieuze Joden gevestigd en zijn er twee synagogen en een mikwe gebouwd. De pioniers waren ertegen, maar de gemeenschap gaat nu een andere kant op. Ik weet hoeveel woede dit heeft veroorzaakt in dit dorp, want ik woon er maar twee kilometer vandaan.

Seculiere Joden verhuizen niet naar religieuze of orthodoxe wijken zoals Mea Shearim in Jeruzalem of andere orthodoxe steden zoals Beitar Illit, het gebeurt net andersom. In orthodoxe wijken en steden worden beschikbare flats niet verkocht aan seculiere Joden. Niet alleen dat, in orthodoxe buurten en steden worden flats vaak niet verkocht of verhuurd aan Sefardische Joden als er een Asjkenazische gemeenschap in die buurt of stad is. Dit was bijvoorbeeld het geval in Beitar Elit, waar ik twee Marokkaanse Joden kende die orthodox waren en die geen flat kregen in Beitar Illit omdat ze Sefardische Joden waren.

Om de instroom van religieus-orthodoxe Joden in als niet-religieus beschouwde steden of buurten te voorkomen, werden in Israël Joods-orthodoxe steden opgericht, zoals Beitar Illit, Elad of Modiin Illit. Dit was bedoeld om het probleem op te lossen; orthodoxe Joden zouden daar volgens hun geloof moeten kunnen leven zonder anderen daardoor te beperken. Onlangs nog werd de bouw van nog een Joods-orthodoxe stad in de Negev aangekondigd. De stad “Tila” zou op een dag 80.000 orthodoxe Joden moeten huisvesten. Maar de realiteit is anders.

Sommige inwoners van Tel Aviv zijn hier bang voor. Ze vrezen dat de openbare gebeden een statement zullen uitlokken waarmee de religieuze Joden langzaam ook Tel Aviv willen veroveren. Maar om je te bemoeien met religieuze Joden die bidden op de heilige dag van Jom Kipoer en dit te verhinderen, is in mijn ogen natuurlijk niet gerechtvaardigd. Als moslims in het centrum van Tel Aviv hadden gebeden, hadden dezelfde linkse Joden zeker geen bezwaar gemaakt. Niet de linkse, maar in dit geval kan ik me goed voorstellen dat de religieuze Joden boos zouden zijn geweest.

Het land verandert en dat is een feit waar mensen in het land mee om moeten gaan. Beide partijen moeten een middenweg vinden om vreedzaam naast elkaar te leven, bij voorkeur apart. Helaas werkt samenleven vaak niet. En daarom gingen sommige mensen uit hun dak op Jom Kipoer. Dat is jammer, maar in dit geval moeten de extremisten aan beide kanten worden beteugeld om het samenleven in deze gekke tijd opnieuw uit te vinden.