Rosj Hasjana 1943 – de redding van de Joden in Denemarken

Precies 80 jaar geleden werden meer dan 7000 Deense Joden gered van de nazi’s

Door Michael Selutin | | Onderwerpen: Holocaust, Denemarken, Rosj Hasjana
Boot met Joodse vluchtelingen op weg van Falster in Denemarken naar Ystad in Zweden, tussen september en oktober 1943. Afbeelding: Nationalmuseet - Nationaal Museum van Denemarken uit Denemarken, Foto: CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons

Denemarken heeft de zeldzame eer het enige bezette land in Europa te zijn dat zich moedig verzette tegen de poging van het Nazi-regime om zijn Joodse burgers te deporteren en 99% van hen redde.

In september 1943 werd Georg Ferdinand Duckwitz, een Duitse diplomaat in Kopenhagen, op de hoogte gebracht van de plannen van de Duitse bezetters om de Deense Joden te deporteren. De Denen zagen deze actie als een test van hun nationale onafhankelijkheid tegenover de nazi’s en ondernamen onmiddellijk actie. Koning Christian uitte krachtig zijn bezwaren en Deense geestelijken riepen hun leden op om de Joden te helpen. Het Deense verzet begon onmiddellijk met het voorbereiden van schuilplaatsen voor de Joden en het maken van afspraken met vissers om hen in hun kleine boten naar het nabijgelegen Zweden te vervoeren.

De Deense universiteiten bleven een week gesloten zodat de studenten konden deelnemen aan de reddingsoperatie. De Deense politie weigerde niet alleen samen te werken met de Nazi’s, maar hielp zelfs het leven van de Joden te redden.

Duckwitz bracht vervolgens de geschokte leiders van de Deense Joodse gemeenschap op de hoogte van het plan.

Aan de vooravond van Rosj Hasjana, het Joodse Nieuwjaar, dat begon op 29 september 1943, verrichtte het Deense verzet een van de meest gedenkwaardige heldendaden van de Tweede Wereldoorlog. Terwijl de Joden van Kopenhagen bijeenkwamen om de belangrijke feestdag te vieren, annuleerde opperrabbijn Marcus Melchior de diensten in de synagoge en beval alle Joden hun huizen te verlaten en te vluchten voor hun leven.

Met de auto, trein, fiets of te voet verlieten ze Kopenhagen, de hoofdstad waar de meesten van hen woonden. Met de hulp van behulpzame Denen vonden ze onderdak in particuliere huizen, ziekenhuizen en kerken in steden en dorpen langs de kust.

In slechts drie weken slaagden Deense vissers erin om meer dan 7.000 Joden te evacueren over de smalle zee die Denemarken van Zweden scheidt. De Deense reddingsoperatie werd landelijk uitgevoerd en Joden en Denen financierden samen de succesvolle operatie.

Leo Goldberger, een van de overlevenden, herinnerde zich zijn ervaring toen hij kort na zijn bar mitswa van Denemarken naar Zweden vluchtte:

“De inzamelingsactie begon om 9.30 uur ‘s ochtends en we kwamen aan in dit kleine vissersdorpje en kregen de opdracht om naar het strand vlak naast de haven te gaan en te wachten op een signaal. We werden door de vissers aan boord genomen en vervolgens naar het ruim gebracht waar de vis normaal gesproken lag. De stank was het ergste van de hele ervaring, plus het was erg druk daar beneden. Er waren wel 18 tot 20 mensen toen de vissers de zee op gingen. Gelukkig werden we niet ontdekt en gingen we de nacht in.”

Minder dan 500 Deense Joden, één procent van de bevolking, konden niet ontsnappen. Degenen die te oud of ziek waren, of die door de Gestapo werden opgepakt, werden naar het concentratiekamp Theresienstadt in Tsjecho-Slowakije gestuurd. De Deense bevolking en overheid bleven zich echter zorgen maken en stuurden hen voedselpakketten via het Rode Kruis.

Gelukkig overleefden de meeste Deense Joden in Theresienstadt de Holocaust dankzij de inspanningen van de Deense autoriteiten. Het Deense volk bewees dat brede steun voor de Joden en verzet tegen het nazi-beleid levens kon redden – en dat ook deed.

De rechtschapen niet-joden die het risico namen om tijdens de Holocaust joodse levens te redden, kwamen uit verschillende milieus, van toegewijde geestelijken tot eenvoudige boeren of vissers.

Na de oorlog verklaarde de diplomaat Georg Ferdinand Duckwitz: “Iedereen is verplicht om zich in een bepaalde situatie in de schoenen van een ander te plaatsen. Ik geloof niet dat mijn leven belangrijker is dan het leven van 7.000 Joden”. Duckwitz, de hoogste Duitse officier die direct betrokken was bij de redding van Joden op deze schaal, werd in 1971 door Yad Vashem onderscheiden met de titel “Rechtvaardige onder de Volkeren”.

Israel Today nieuwbrief

Dagelijks nieuws

Gratis in uw mailbox

Israel Heute Newsletter

Tägliche Nachrichten

FREI in Ihrer Inbox