Komt er normalisatie tussen Israël en Saoedi-Arabië?

De Israëlische media meldden destijds dat de ontmoeting tussen de twee leiders ging over de normalisering van de betrekkingen tussen de twee landen. Dit in navolging van de zogenaamde ‘Abraham-akkoorden’ tussen Israël, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten, die begin november 2020 resulteerden in vredesakkoorden. Later bleek echter dat MBS en Netanyahu zich hadden gericht op de toenemende dreiging die Iran vormt, voor zowel Saoedi-Arabië als Israël, en niet op de normalisering van de betrekkingen tussen de landen.

De zaak van de normalisering tussen Saoedi-Arabië en Israël is zeer omstreden in het olierijke koninkrijk, vooral door meningsverschillen tussen de kroonprins en zijn vader, koning Salman. De koning verkeert naar verluidt niet in goede gezondheid, maar is nog steeds de hoogste leider. Koning Salman en zijn adviseurs houden vast aan de oude opvatting, dat Israël eerst het conflict met de Palestijnse Arabieren moet oplossen volgens de richtlijnen van het Arabische vredesinitiatief van 2002.

Volgens deze gedachtegang moet Israël zich terugtrekken naar de ‘grenzen’ die voor de Zesdaagse Oorlog van 1967 bestonden en Oost-Jeruzalem teruggeven aan de Arabieren. Dat is iets wat voor elke Israëlische regering, inclusief de linkse politieke gevestigde orde in de Joodse Staat, onaanvaardbaar is. Alleen de Gezamenlijke Arabische Lijst en de uiterst linkse partij Meretz steunen dit idee.

Kroonprins Mohammed bin Salman heeft echter een andere kijk op een toekomstige oplossing voor het eeuwenoude Palestijns-Israëlische conflict. Herhaaldelijk heeft de kroonprins het Palestijnse leiderschap bekritiseerd vanwege zijn botte weigering om vredesbesprekingen met Israël te beginnen, die gebaseerd zouden moeten zijn op een out-of-the-box -benadering.

MBS heeft enkele jaren geleden gesprekken gevoerd met leiders van Joodse gemeenschappen, tijdens een maand lang durende toer door Europa en de Verenigde Staten. Hij heeft de Palestijnse Autoriteit herhaaldelijk bekritiseerd, omdat zij geen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheden om een dialoog met Israël over een vredesakkoord op gang te brengen. MBS werkte ook nauw samen met Jared Kushner en Jason Greenblatt, de adviseurs van de vertrekkende president Trump, over het Midden-Oosten en kwesties met betrekking tot het Palestijns-Israëlische conflict. Naar verluidt was hij onmisbaar bij het opstellen van de visie van Trump op vrede en welvaart in het Midden-Oosten.

Politieke gevestigde orde nog niet pro-Israël

In de politieke gevestigde orde van Saoedi-Arabië is er echter nog steeds sterke oppositie tegen elke vorm van toenadering tussen Israël en het Koninkrijk, dat altijd een conservatief beleid heeft gevoerd ten aanzien van de banden met de Joodse Staat. Ook was het een dominante kracht in de Arabische Liga, die altijd tegen een totale normalisering van de betrekkingen met Israël is geweest. Dit probleem kwam het duidelijkst naar voren toen zondag een Zoom-conferentie werd gehouden in Bahrein, die ook werd bijgewoond door de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Gabi Ashkenazi. De conferentie werd georganiseerd door het Internationaal Instituut voor Strategische Studies in Manama, de hoofdstad van Bahrein. Ook de Saoedische prins Turki bin Faisal, die optreedt als adviseur voor buitenlandse zaken in het Koninkrijk, woonde de conferentie bij.

Voordat Ashkenazi zijn toespraak hield, beschuldigde bin Faisal Israël ervan een ‘Apartheidspolitiek’ te voeren, die tot uiting kwam in de bouw van het veiligheidshek rond Judea en Samaria. Hij zei dat alle Israëlische regeringen ‘de laatste van de koloniserende mogendheden in het Midden-Oosten’ waren. De Saoedische prins beschuldigde Israël ook van het willekeurig vernietigen van huizen (van Palestijnse Arabieren) en het ‘vermoorden van wie ze maar willen.’

Ashkenazi reageerde door te zeggen dat hij de opmerkingen van Bin Faisal ‘betreurde’, die volgens hem tegen de huidige sfeer van verandering in het Midden-Oosten in gingen. ‘Het Midden-Oosten is vandaag de dag verdeeld in twee kampen, die welke voor vrede hebben gekozen en een betere toekomst willen voor hun kinderen, van economische welvaart en veiligheid. En aan de andere kant, die welke worden geleid door Iran en zijn bondgenoten, die hebben gekozen voor de weg van oorlog, gewelddadig extremisme en terrorisme,’ aldus Ashkenazi. De opmerkingen van Bin Faisal maken duidelijk dat er nog een lange weg te gaan is, voordat normalisatie in de betrekkingen tussen Israël en Saoedi-Arabië kan worden bereikt.

Alleen maar gemeenschappelijke belangen

In feite zijn het momenteel alleen maar gemeenschappelijke belangen die Israël en Saoedi-Arabië binden. De twee landen hebben alleen gemeenschappelijke belangen, zoals de confrontatie met Iran. Saoedi-Arabië kan echter ook profiteren van onder andere Israëlische hightech, innovatieve landbouw en watertechnologie.

Het was geen toeval dat Netanyahu en bin Salman elkaar ontmoetten in Neom, de futuristische stad in aanbouw, aan de kust van de Rode Zee. De gigantische stad zal zich zelfs tot in Egypte uitstrekken, door de bouw van een enorme brug over de Rode Zee, en zal zich ook tot in Jordanië uitstrekken. Het Neom-project maakt deel uit van de visie van Bin Salman op de toekomst van Saoedi-Arabië, en moet worden afgerond voordat de oliebronnen van het land opdrogen. Saoedi-Arabië heeft de innovatieve technologie van Israël nodig om het project te realiseren. Het kan ook profiteren van de militaire kennis van Israël, in het licht van de groeiende dreiging van Iran.

De openlijke kritiek van Turki bin Faisal op de Manama-conferentie zou ook verband kunnen houden met irritatie over het lekken van informatie door de Israëlische media, over de geheime ontmoeting tussen Netanyahu en bin Salman. Een andere geplande geheime bijeenkomst tussen Mossad-hoofd Yossi Cohen en prins Mohammed bin Salman werd vorige week door de Saoedische regering afgelast.

Wilt u meer nieuws ontvangen over Israël? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuwsbrief.