Israëls revolutionaire gen van verdeeldheid

Israël heeft herhaaldelijk zijn talent getoond als het gaat om innovatie en ontwikkeling. Maar dan lijkt er altijd iets mis te zijn. Het is een thema dat door de Joodse geschiedenis loopt. Waarom is dat? Omdat het volk Israël een revolutionair gen in zijn nationale DNA heeft. En dat heeft voor- en nadelen.

Door Aviel Schneider |

‘We hebben geen ander land’, is een gebruikelijke uitdrukking in het Hebreeuws. Wat Israëli’s ermee bedoelen, is dat we voor ons land moeten zorgen, want er is geen andere plaats in de wereld waar we echt veilig zijn en echt kunnen gedijen. Praktisch gezien benadert iedereen dit verschillend, afhankelijk van zijn politieke en sociale visie. Het land is in gevaar, waarschuwen zowel rechts als links. Maar natuurlijk geeft elke partij de ander de schuld van de situatie. Rechts klaagt over het liberalisme van links, dat de Joodse identiteit van de natie bedreigt, terwijl links rechts ervan beschuldigt Israël in een afgrond te duwen met zijn fundamentalistische religieuze ideologie.

Op de een of andere manier lijkt er elke keer dat het volk van Israël in zijn land floreert een drang tot zelfvernietiging te zijn. Verdeeldheid onder het volk en een burgeroorlog waren de oorzaak van de vernietiging van zowel de Eerste als de Tweede Tempel. Houd hier dus rekening mee, als je de ietwat cynische oproep ‘We hebben geen ander land’ hoort. Er zit ook een echte vrees achter die uitspraak. ‘Als we niet oppassen, zullen we met onze eigen handen vernietigen wat onze handen hebben opgebouwd’, vertelde mijn advocaat me toen we het onderwerp bespraken. Yaron is een religieuze Jood die het nationale leiderschap de schuld geeft van de situatie. ‘De regering is geen rolmodel.’

Wolkenkrabbers bij de luxe Sarona-markt in Tel Aviv. (Foto: Moshe Shai/Flash 90)

Het is niet minder dan een wonder wat Israël in slechts 72 jaar en in zo’n vijandige omgeving heeft bereikt. Het is weer een glorieus begin, net als al de andere beginnen van Israël in de Bijbelse geschiedenis. Maar Israël is altijd sterk geweest in improvisatie en innovatie, en minder bekwaam als het gaat om organisatie, administratie en onderhoud.

Er is de afgelopen decennia veel gepraat over een ‘Joods gen’. Maar een collega gaf me onlangs een nieuw idee hierover. Er is een revolutionair gen in het Joodse volk.

Mozes ontvangt de stenen tafelen van God op de berg Sinaï, en wat doet hij? Hij gooit ze op de grond in stukken. Is dat geen revolutionaire daad? Zoals Abraham, die in zijn tijd een sensationeel idee volgde en in één enkele God geloofde. Een revolutionaire stap in zijn heidense omgeving.

Israël wordt terecht erkend als een getalenteerd volk op het gebied van onderzoek en ontwikkeling, en niet alleen op het gebied van hi-tech. Het volk Israël onderzocht en ontwikkelde een religie gebaseerd op geloof in de God van de Bijbel, waaruit het christen­dom en later de islam groeide. Wordt Jezus niet ook gezien en gerespecteerd als een revolutionair, zelfs door degenen die hem niet als Messias erkennen?
Hij was ook niet de laatste. Door de geschiedenis heen hebben Joden meer een revolutionair pad gevolgd. Enkele opvallende namen in dit opzicht zijn Karl Marx, Sigmund Freud en Albert Einstein.

Dit duidt in zekere zin op een rusteloos gedrags­patroon. Mensen die altijd op zoek zijn naar iets nieuws. Een volk dat altijd in beweging is, zowel fysiek als spiritueel. Israëli’s beschrijven zichzelf vaak als een nomadisch volk, zoals inderdaad het geval was bij de bijbelse voorouders, en bij degenen die 40 jaar in de woestijn rondzwierven. Maar door de geschiedenis heen is het Joodse volk in beweging geweest, en niet altijd naar eigen keuze. Slechts voor korte periodes waren ze gevestigd en veilig in hun thuisland, zoals ze nu zijn. Misschien is samenwonen na een tijdje saai en daarom mist Israël de mogelijk­heid om gewoon van het heden te genieten.

Dit kan veel verklaren in de geschiedenis van het Joodse volk. Is de Bijbelse verovering van het land niet vergelijkbaar met de wedergeboorte van Israël 72 jaar geleden en de daaropvolgende welvaart? Het land werd veroverd en bewoond. Maar toen, na de drie koningen Saul, David en Salomo, splitste het machtige koninkrijk zich in tweeën, het koninkrijk Israël in het noorden en het koninkrijk Juda in het zuiden. Zelfs toen domineerden neigingen tot zelfvernietiging, tot de Babylonische ballingschap in de zesde eeuw BCE. De strijd tussen de koninkrijken verbrijzelde de unieke structuur van Israël. Ook toen was men niet in staat om het land en het volk te besturen. Het Israëlische leiderschap wordt vandaag van hetzelfde beschuldigd.

Later, in 63 BCE, maakten de Romeinen gebruik van een broederoorlog onder de Hasmoneeën en verkregen ze de controle over het land, waardoor ze een eind maakten aan de laatste korte bloei van een onafhankelijke Joodse natie. Nogmaals, het volk Israël faalde in hun politieke en geestelijke bestuur van het land.

We zien hetzelfde patroon in de drie generaties die Israël sinds 1948 hebben gevormd. De eerste generatie van oprichters maakte de woestenij bewoonbaar en stichtte kibboetsim. De tweede generatie vocht in verschillende oorlogen tegen de Arabische buurlanden. En de huidige generatie leidt het land naar steeds grotere hoogten in de wereld van hightech, industriële en agrarische innovatie. Allemaal fantasierijke en revolutionaire generaties.

Zo is het begonnen. (Foto: Zoltan Kluger/GPO)

Start-up nation Israël

Israël is de afgelopen 20 jaar wereldberoemd geworden als start-up nation. Israël ontwikkelde eerder moderne land­bouw­techno­logie en maakte internationaal naam. Israëls irrigatie­technologie vergroent de woestijn niet alleen in dit land, maar ook in de woestijnen wereldwijd, ook in Arabische landen.

Tegenwoordig zijn ongeveer 70 Israëlische bedrijven genoteerd aan de NASDAQ-beurs, meer dan in andere landen. In Israël zijn er 6.500 start-ups tot 9 miljoen inwoners, een wereldrecord per hoofd van de bevolking. The Economist meldde jaren geleden dat Israël meer hightech start-ups en een grotere durf­kapitaal­industrie per hoofd van de bevolking heeft dan enig ander land. Israëli’s dromen van revolutionaire ideeën en zijn bereid risico’s te nemen.

Ongeveer 10 jaar geleden schreven Saul Singer en Dan Senor de bestseller Start-Up Nation: The Story of Israel’s Economic Miracle. In het boek beschrijven ze de structuur en ontwikkeling van Israël en hoe de Joodse Staat de internationale hi-tech industrie beïnvloedt. Trouwens: Sauls broer Alex Singer was mijn officier en stierf in 1987 in een operatie in Libanon.
‘We zijn een klein land. We hebben geen natuurlijke hulpbronnen ‘, legt Singer uit in het boek. ‘En we wonen in een buurt die ons vijandig gezind is. Daar hebben we altijd mee te maken gehad. We hebben deze uitdagingen altijd moeten aangaan – ook met innovaties. Jarenlang draaide het allemaal om onze verdediging. Pas later zijn we een start-up nation geworden. Het is simpel: we moesten inventief zijn om te overleven.’

Start-up nation. (Foto: Hadas Parush/Flash90)

‘Na de revolutionaire oprichting van de natie wordt het vaak saai of we gaan discussiëren’, zegt een hightech ondernemer uit Tel Aviv. Dat is wat er met zijn start-up is gebeurd, en hij ziet het als een onderdeel van het nationale karakter van Israël. ‘We worden vaak hooghartig en richten ons tegen elkaar. Bovendien zijn we slechte managers. We zijn goede uitvinders, maar slechte managers.’

Een andere Israëli suggereerde dat misschien, na de revolutionaire acties die nodig waren om de natie te vestigen en te laten bloeien, het management aan iemand anders had moeten worden overgedragen.

Coca Cola kan ons beter beheren dan wij. Dit verklaart onder meer, waarom Israëlische bedrijven zo vaak door buitenlandse bedrijven worden overgenomen in plaats van zelf marktleider te worden.

‘Misschien zou het het beste zijn als Israël als natie na 72 jaar een succesvolle exit zou maken’, vertelde een jonge Israëli me eens. De Staat Israël moet immers een ongekend fortuin waard zijn, gezien de dollarbedragen van de high-tech bedrijven die de afgelopen jaren voor veel geld zijn verkocht: Mobileye (15,3 miljard dollar), Mercury (4,5 miljard dollar), Playtika (4,4 miljard dollar), M -Systems (1,5 miljard), Waze (1,1 miljard), Valtech Cardio (1 miljard), Trusteer (1 miljard) en Viber (900 miljoen).

Een burgeroorlog scheurt de natie uiteen. (Foto: Olivier Fitoussi/Flash90)

Wanneer het volk Israël economisch welvarend is, beginnen de interne ruzies. Oorlogen slagen er nog steeds in de mensen te verenigen en de burgeroorlog tijdelijk te verhinderen. Economisch welzijn is een goede zaak, maar het kan er ook voor zorgen dat mensen zich minder afhankelijk van God voelen. Het revolutionaire gen in het volk van Israël domineert meer dan je je kunt voorstellen.

Wilt u meer nieuws over Israël ontvangen? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuws­brief.

Dit is ook interessant