‘Ik zal niet sterven’ – Hoop vinden in de Holocaust

De datum 27 januari werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties op 1 november 2005 gekozen, om de dag te herdenken waarop het concentratiekamp Auschwitz in 1945 door het Rode Leger werd bevrijd. Veel landen hebben hun eigen holocaustherdenkingsdagen ingesteld. Velen daarvan, zoals de Holocaust Memorial Day in het Verenigd Koninkrijk, vallen ook op 27 januari, terwijl anderen, zoals Yom HaShoah in Israël, op andere tijdstippen van het jaar worden gehouden.

Licht vinden in de duisternis – ‘Ik zal niet sterven’

Een lid van onze boekclub deelde een documentaire met ons, waarvan we dachten dat al onze lezers die zouden waarderen nu we een moment nemen om de Holocaust te herdenken.

Ruth Fazal, de maker van het ‘Oratorio Terezin’, dat in haar documentaire wordt uitgevoerd, is een persoonlijke vriendin van mijn vrouw en mij. We ontmoetten Ruth in Toronto, Canada, in de jaren ’90 en waren diep ontroerd door haar muziek, die een diepe en blijvende liefde voor het Joodse volk uitdrukt. In de loop der jaren trad ze vele malen op in Israël. Ruth ziet alles wat ze doet, of ze nu muziek speelt of zingt, als een middel om het hart van God uit te drukken, met het verlangen om iets van het hart van de Vader voor Zijn volk Israël over te brengen, door middel van haar muziek.

Het jaar 2000 markeerde een keerpunt in Ruths leven, toen ze begon te werken aan Oratorio Terezin, een werk voor solisten, koren en symfonieorkesten dat in 2003 in première ging in Toronto, gevolgd door tournees in Europa, Israël en de VS. Oratorio Terezin is gebaseerd op de poëzie van kinderen uit de Holocaust, gecombineerd met gedeelten uit de Schrift. Ruth legt uit dat het schrijven van Oratorio Terezin de toegangsdeur was die God voor haar koos, om binnen te treden in Zijn hart voor Zijn volk Israël. Bij alle uitvoeringen zijn overlevenden van de Holocaust als eregasten aanwezig.

Tijdens de Holocaust was het getto van Terezin (Theresienstadt) in Tsjecho-Slowakije een wachtstation voor de vernietigingskampen van de nazi’s. Vijftienduizend Joodse meisjes en jongens passeerden de poorten van Terezin. Iets meer dan honderd overleefden. Veel van de kinderen vertrouwden hun gevoelens en gedachten toe aan de kunst en poëzie die zij in het getto schreven. Sommige van deze werken overleefden en werden uiteindelijk gepubliceerd, waaronder dit gedicht, waar de titel van de documentaire vandaan komt: ‘Ik zal niet sterven.’

De wereld staat in bloei en lijkt te glimlachen,
Ik wil vliegen, maar waarheen, hoe hoog?
Als in prikkeldraad dingen kunnen bloeien,
Waarom zou ik dat niet kunnen – ik zal niet sterven.

Deze kinderwerken inspireerden Ruth tot het componeren van het Oratorium Terezin, waarin de stemmen van de Joodse kinderen, van God, van het lijden, en van de Hebreeuwse geschriften tot uitdrukking worden gebracht. Zij beschrijft het als ‘een liefdeslied… een boodschap van hoop, gecomponeerd in de context van zoveel duisternis.’

De kinderen die zingen in Oratorio Terezin zingen de woorden van hen die stierven, maar naarmate hun eigen leven wordt veranderd door hun ervaringen op deze reis, worden zij hun stem. Dit verhaal bewijst eer aan hen die zijn omgekomen. Het is een zeldzaam verhaal dat een bevestiging van hoop biedt, een inspiratie die voortleeft in allen die het zien.

Bekijk de documentaire op een nieuw tabblad: