Groeten uit Israël – Religieuze verscheidenheid

בוקר טוב, Boker Tov, goede morgen, beste lezers,

Door Michael Selutin |

Een Jood leefde al jaren alleen op een verlaten eiland. Toen hij eindelijk gevonden werd, zagen zijn redders dat hij op het eiland twee syna­gogen had gebouwd. ‘Waar­om twee syna­gogen?’ vroegen ze hem. De Jood wees naar een van de syna­gogen en zei: ‘Dat is de syna­goge waar ik regelmatig bid, en ik zou nooit een voet zetten in die syna­goge daar!’

Deze grap beschrijft heel accuraat de houding van veel Joden die mogelijk nog het oude denken in stammen, uit de bijbelse tijden, in zich voelen. In die tijd was het volk verdeeld in 13 stammen (de stam van Jozef was opge­deeld in de stammen Menashe en Efraïm), en uit de Bijbel leren wij, dat het voor God belangrijk was om deze stammen van elkaar te scheiden en zo te bewaren. De reden hiervoor is dat elke stam zijn eigen karakter en zijn eigen specia­lisatie had, en dat het Joodse volk een ‘licht voor de volkeren’ moest zijn, om te laten zien dat er niet slechts één weg naar God is. De weg naar heilig­heid is niet alleen te bereiken door een­zame meditatie, maar op veel ver­schil­lende manieren. Een stam van strijders, zoals Gad, was net zo heilig en dicht bij God, als de stam van koop­lieden Zebulon, of de priester­stam Levi.

Vandaag de dag kennen we geen stammen meer, maar honderden verschillende gemeenschappen met verschillende tradities en zelfs verschillende wetten. Daarbij moet opgemerkt worden dat de ver­schillen in de details zitten, en niet in de belangrijke, over­koepe­lende beginselen. Zo erkennen alle stromingen van het authe­ntieke Jodendom de verplich­ting om de Shabbat in acht te nemen, maar sommige gemeen­schappen staan fietsen op die dag toe en andere vinden dat te gevaar­lijk, omdat de fiets kapot kan gaan en dan zou je hem moeten repareren, wat volgens ieder­een verboden is op de Shabbat.

Zoals in het grapje hierboven heeft elke gemeen­schap nu haar eigen weg naar God, sommigen op de fiets en anderen te voet. En zoals in de grap, kijkt elke gemeen­schap een beetje neer op andere gemeen­schappen.

‘Ach, die rare Chasidim!’ zeggen de Litouwse Joden: ‘Zij beginnen hun ochtend­gebed pas om tien uur en bidden dan zo lang, dat zij meteen daarna met hun middag­gebed beginnen!’

‘Die benauwde Litouwers’, zeggen de Chasidim daar­en­tegen, ‘die hebben hele­maal geen plezier in hun leven, ze komen altijd op tijd naar de gebeds­samen­komst, maar heeft iemand ooit een Litouwer zien glimlachen?’

In de ogen van veel Ashkenazische Joden (uit Centraal en Oost Europa) komen de Sefar­dische Joden (uit Zuid Europa) toch al van een totaal andere planeet, en de Jeme­nitische gemeen­schap, die misschien wel de meest authentieke Joodse traditie volgt, na millennia van isolement, wordt door alle anderen gezien als ‘een beetje vreemd’.

Dan zijn er de Ethiopiërs, de Bne Menashe uit India, de verschil­lende gemeen­schappen uit het zuiden van de voormalige Sovjet-Unie, enzo­voort. Elke gemeen­schap heeft haar eigen regels en tradities en vaak ook hun eigen uiterlijk. Velen her­kennen mij onmid­dellijk als Ashke­nazisch Russisch, en onlangs had ik een gevoel van voldoening in mijn synagoge, toen daar nieuwe gezichten verschenen die ik direct herkende als Zuid-Amerikaans.

Ethiopische Joden vieren Sigd Feest. (Foto: Miriam Alster/Flash90)

Al deze gemeen­schappen vormen in feite afzon­der­lijke stammen, hoewel het nu gemak­kelijk is om tussen deze gemeen­schappen te wisselen. Menige Litouwer, die op wonder­baarlijke wijze een sprankje ‘joie de vivre’ in zich voelt, besluit een Breslauer Chasid te worden. Ik heb ooit een Italiaan ontmoet die erg van de Jeme­nitische traditie hield, en toetrad tot deze gemeen­schap.

Maar nu wij allen samen leven in Israël, en nu de gemeen­schap­pen niet langer regionaal van elkaar gescheiden zijn, zoals in bijbelse tijden, komt er heel, heel lang­zaam een gemeen­schap­pe­lijk Joden­dom tot stand. Als ik in Jeruzalem ben, bid ik in de synagoge naast onze redactie op de Sefar­dische manier. Ook is er in de meeste synagogen geen vaste traditie meer gedurende de week, de voor­bidder bidt op de manier die hem het beste uitkomt, en alle anderen sluiten zich daarbij aan.

De chassidische joden van Breslau hebben altijd een goed humeur. (Foto: Moshe Shai/Flash90)

We kennen nu dus een Jodendom met veel verschil­lende smaken, en misschien is bier daar een passend voorbeeld bij. Bier wordt gemaakt van hop en mout, maar toch zijn er erg veel verschil­lende soorten en regionale verschillen. De kern blijft dezelfde, maar elke gemeen­schap heeft zijn eigen recept, zijn eigen voor­keuren en zijn eigen smaak die hun karakter weer­spiegelt. En dus: LeChayim en Shabbat Shalom!

En hier is het weer voor vandaag in Israël:
Gedeeltelijk bewolkt tot helder en nog steeds warm. Voor vandaag worden de volgende maximum temperaturen verwacht: Jeruzalem 32 graden, Tel Aviv 32 graden, Haifa 30 graden, Tiberias aan het Meer van Galilea 38 graden, aan de Dode Zee 39 graden, Be’er Sheva 36 graden, Eilat aan de Rode Zee 40 graden.
Het waterpeil van het Meer van Galilea blijft onver­anderd op 209,865 meter beneden de zeespiegel, dat is 1,065 meter onder de boven­grens.

Namens de gehele redactie van Israel Today wens ik u een prettig weekeinde en een gezegende Shabbat. Het ga u goed.

Shabbat Shalom uit Bet Shemesh,

Michael