
Een Jood leefde al jaren alleen op een verlaten eiland. Toen hij eindelijk gevonden werd, zagen zijn redders dat hij op het eiland twee synagogen had gebouwd. ‘Waarom twee synagogen?’ vroegen ze hem. De Jood wees naar een van de synagogen en zei: ‘Dat is de synagoge waar ik regelmatig bid, en ik zou nooit een voet zetten in die synagoge daar!’
Deze grap beschrijft heel accuraat de houding van veel Joden die mogelijk nog het oude denken in stammen, uit de bijbelse tijden, in zich voelen. In die tijd was het volk verdeeld in 13 stammen (de stam van Jozef was opgedeeld in de stammen Menashe en Efraïm), en uit de Bijbel leren wij, dat het voor God belangrijk was om deze stammen van elkaar te scheiden en zo te bewaren. De reden hiervoor is dat elke stam zijn eigen karakter en zijn eigen specialisatie had, en dat het Joodse volk een ‘licht voor de volkeren’ moest zijn, om te laten zien dat er niet slechts één weg naar God is. De weg naar heiligheid is niet alleen te bereiken door eenzame meditatie, maar op veel verschillende manieren. Een stam van strijders, zoals Gad, was net zo heilig en dicht bij God, als de stam van kooplieden Zebulon, of de priesterstam Levi.
Vandaag de dag kennen we geen stammen meer, maar honderden verschillende gemeenschappen met verschillende tradities en zelfs verschillende wetten. Daarbij moet opgemerkt worden dat de verschillen in de details zitten, en niet in de belangrijke, overkoepelende beginselen. Zo erkennen alle stromingen van het authentieke Jodendom de verplichting om de Shabbat in acht te nemen, maar sommige gemeenschappen staan fietsen op die dag toe en andere vinden dat te gevaarlijk, omdat de fiets kapot kan gaan en dan zou je hem moeten repareren, wat volgens iedereen verboden is op de Shabbat.
Zoals in het grapje hierboven heeft elke gemeenschap nu haar eigen weg naar God, sommigen op de fiets en anderen te voet. En zoals in de grap, kijkt elke gemeenschap een beetje neer op andere gemeenschappen.
‘Ach, die rare Chasidim!’ zeggen de Litouwse Joden: ‘Zij beginnen hun ochtendgebed pas om tien uur en bidden dan zo lang, dat zij meteen daarna met hun middaggebed beginnen!’
‘Die benauwde Litouwers’, zeggen de Chasidim daarentegen, ‘die hebben helemaal geen plezier in hun leven, ze komen altijd op tijd naar de gebedssamenkomst, maar heeft iemand ooit een Litouwer zien glimlachen?’
In de ogen van veel Ashkenazische Joden (uit Centraal en Oost Europa) komen de Sefardische Joden (uit Zuid Europa) toch al van een totaal andere planeet, en de Jemenitische gemeenschap, die misschien wel de meest authentieke Joodse traditie volgt, na millennia van isolement, wordt door alle anderen gezien als ‘een beetje vreemd’.
Dan zijn er de Ethiopiërs, de Bne Menashe uit India, de verschillende gemeenschappen uit het zuiden van de voormalige Sovjet-Unie, enzovoort. Elke gemeenschap heeft haar eigen regels en tradities en vaak ook hun eigen uiterlijk. Velen herkennen mij onmiddellijk als Ashkenazisch Russisch, en onlangs had ik een gevoel van voldoening in mijn synagoge, toen daar nieuwe gezichten verschenen die ik direct herkende als Zuid-Amerikaans.
Ethiopische Joden vieren Sigd Feest. (Foto: Miriam Alster/Flash90)
Al deze gemeenschappen vormen in feite afzonderlijke stammen, hoewel het nu gemakkelijk is om tussen deze gemeenschappen te wisselen. Menige Litouwer, die op wonderbaarlijke wijze een sprankje ‘joie de vivre’ in zich voelt, besluit een Breslauer Chasid te worden. Ik heb ooit een Italiaan ontmoet die erg van de Jemenitische traditie hield, en toetrad tot deze gemeenschap.
Maar nu wij allen samen leven in Israël, en nu de gemeenschappen niet langer regionaal van elkaar gescheiden zijn, zoals in bijbelse tijden, komt er heel, heel langzaam een gemeenschappelijk Jodendom tot stand. Als ik in Jeruzalem ben, bid ik in de synagoge naast onze redactie op de Sefardische manier. Ook is er in de meeste synagogen geen vaste traditie meer gedurende de week, de voorbidder bidt op de manier die hem het beste uitkomt, en alle anderen sluiten zich daarbij aan.
De chassidische joden van Breslau hebben altijd een goed humeur. (Foto: Moshe Shai/Flash90)
We kennen nu dus een Jodendom met veel verschillende smaken, en misschien is bier daar een passend voorbeeld bij. Bier wordt gemaakt van hop en mout, maar toch zijn er erg veel verschillende soorten en regionale verschillen. De kern blijft dezelfde, maar elke gemeenschap heeft zijn eigen recept, zijn eigen voorkeuren en zijn eigen smaak die hun karakter weerspiegelt. En dus: LeChayim en Shabbat Shalom!
En hier is het weer voor vandaag in Israël:
Gedeeltelijk bewolkt tot helder en nog steeds warm. Voor vandaag worden de volgende maximum temperaturen verwacht: Jeruzalem 32 graden, Tel Aviv 32 graden, Haifa 30 graden, Tiberias aan het Meer van Galilea 38 graden, aan de Dode Zee 39 graden, Be’er Sheva 36 graden, Eilat aan de Rode Zee 40 graden.
Het waterpeil van het Meer van Galilea blijft onveranderd op 209,865 meter beneden de zeespiegel, dat is 1,065 meter onder de bovengrens.
Namens de gehele redactie van Israel Today wens ik u een prettig weekeinde en een gezegende Shabbat. Het ga u goed.
Shabbat Shalom uit Bet Shemesh,
Michael