100 jaar: Gaza was nooit een vrije Staat

De Gazastrook is altijd bezet gebied geweest. De bezetting begon in 1917, toen Ottomaanse troepen de inwoners van Gaza Stad om strategische redenen evacueerden, en hen naar Jaffa, Hebron, Jeruzalem en zelfs naar Homs en Aleppo in Syrië stuurden.

Na de nederlaag van de Ottomanen tijdens de Eerste Wereldoorlog, bezetten de Britten de Gazastrook. Vanaf 1921 maakte de Gazastrook deel uit van het Britse Mandaat voor Palestina. Acht jaar later werden de meeste Joodse families uit de Gazastrook verdreven tijdens anti-Joodse rellen.

Als gevolg van het VN-verdelingsplan van 1947, de oprichting van de Staat Israël in 1948 en de Onafhankelijkheidsoorlog direct daarna, werd de Gazastrook bezet door Egypte. Het kreeg zijn geografische vorm en zijn naam ‘Gazastrook’ in de daarop volgende wapenstilstandsovereenkomst. Van 1948 tot 1967 werd de Gazastrook door Egypte bezet en bestuurd. Tijdens de Sinaï-campagne van 1956 werd de kuststrook tijdelijk door Israël bezet, maar viel als gevolg van internationale druk weer terug aan Egypte.

Israël bezet Gaza in de Zesdaagse Oorlog

Elf jaar later, in 1967, werd de Gazastrook door Israël bezet tijdens de Zesdaagse Oorlog. Ook het Egyptische Sinaï-schiereiland werd door Israël veroverd, maar werd in 1982 geleidelijk aan weer ontruimd, als gevolg van het Israëlisch-Egyptische vredesverdrag van 1979.

Ondertussen keurde Israël de bouw van Joodse nederzettingen in de Gazastrook goed. De toenmalige Egyptische president Anwar al-Sadat wilde de strook niet terug hebben. Zo’n 8.000 Joodse pioniers woonden toen in 21 nederzettingen, vooral in het zuidelijk deel van de Gazastrook, op zandheuvels waar geen Palestijnen woonden. Sadat waste dus zijn handen in onschuld en de Gazastrook bleef onder Israëlische bezetting tot het in 2005 werd ontruimd als onderdeel van Ariel Sharon’s eenzijdige ‘disengagement plan‘.

Gedwongen evacuatie van de Joodse nederzetting Kfar Darom in de Gazastrook in 2005. (Foto: Yossi Zamir/Flash90)

Hamas neemt de macht over

Het militante Hamas-regime heeft sinds juni 2007 in de Gazastrook de macht overgenomen. Eind 2008 escaleerde het conflict met Israël en brak de eerste Gaza-oorlog uit, in Israël ‘Operatie Gegoten Lood’ genoemd. Sindsdien zijn vanuit de kustenclave 17.500 raketten op Israël afgevuurd.

De Gazastrook is dus al gedurende 100 jaar bezet gebied. Zestien jaar geleden was het Israël dat vertrok, en daarmee de mensen daar een unieke kans op zelfbestuur gaf. Maar sinds Hamas aan de macht is, bevindt het gebied zich in een soort juridisch ongewisse situatie. Volgens de Oslo-akkoorden maakt de Gazastrook juridisch deel uit van gebieden die zijn aangewezen voor Palestijnse autonomie, maar het gebied is al die jaren politiek gescheiden gebleven van de Fatach-regering in Ramallah, en van de Westelijke Jordaanoever.

‘Om die reden wordt de verantwoordelijkheid vaak afgewenteld op Israël’, verklaart internationaal juridisch deskundige Dr. Dana Wolf. ‘Israël is sinds 2005 niet meer fysiek aanwezig in Gaza, en de juridische status van Gaza is sindsdien niet opnieuw vastgesteld. En dus functioneert Israël in een strategisch vacuüm, waarbij enerzijds de Gazastrook in de ogen van de publieke opinie in de wereld tot de Palestijnse autonomie behoort, terwijl het anderzijds nog steeds bezet is door Israël. Maar de facto is de Gazastrook een soevereine entiteit, en op zichzelf aangewezen. Een soevereine entiteit die al jaren een gewapende strijd voert tegen Israël, en de Israëlische burgerbevolking bedreigt met raketten’.

In de Gazastrook heeft Hamas de leiding. Strijders van de Qassam Brigades, de militaire tak van de organisatie. (Foto: Abed Rahim Khatib/Flash90)

Wie heeft nu de leiding in de Gazastrook?

Technisch gezien heeft Israël geen effectieve controle over de Palestijnse bevolking in de Gazastrook. Israël wijst de beschuldiging, dat de blokkade van Gaza over land, over zee en door de lucht als een bezetting kan worden gezien, van de hand. Israël wil alleen de smokkel van militaire goederen verhinderen, die Hamas gebruikt om de Joodse Staat aan te vallen. ‘De Gazastrook is een erg gecompliceerde situatie en daardoor vergeten mensen in het buitenland vaak hoe ze zelf zouden reageren als een vijand hen de klok rond met raketten zou bestoken’, vervolgde dr. Wolf. ‘Over het algemeen hebben de mensen in het buitenland geen idee wat er in de Gazastrook werkelijk aan de hand is’.

Sinds Hamas de macht overnam, draagt zij wettelijk verantwoordelijkheid voor de Gazastrook, een soevereine regering die door het volk is gekozen. Volgens Wolf moet dit feit erkend worden door de internationale gemeenschap. Als soevereine entiteit zal het Hamas-regime, net als elke andere speler op het wereld-toneel, moeten erkennen dat als iemand haar aanvalt en haar burgers in gevaar brengt, de andere partij daarop zal reageren. Het probleem is dat het wereldwijde publiek onmiddellijk sympathiseert met de Palestijnse burgers, die ook daadwerkelijk lijden, maar vooral en in de eerste plaats omdat ze worden uitgebuit door hun eigen radicale leiders in hun strijd tegen Israël. De gruwelijke foto’s en video’s uit de Gazastrook leiden de wereld af van de waarheid, dat Hamas de volledige verantwoordelijkheid draagt voor het Gazaanse volk, en niet Israël.

Hamas-chef Yahya Sinwar tijdens een overwinningsfeest na de laatste ‘ronde’ met Israël. (Foto: Atia Mohammed/Flash90)

Het feit dat Israël de Gazastrook, tijdens de oorlog, van water en elektriciteit voorzag, werd gedaan vanuit een oogpunt van medeleven met het lijden van de bevolking. Maar dat neemt niet weg dat het Hamas is, die de verantwoordelijkheid draagt voor de twee miljoen Palestijnen in de Gazastrook, en niet Israël.

Toch was het Israël dat de bevolking van Gaza in 2005 voor het eerst verloste van een van zijn vele bezettingen. In plaats van die kans te benutten, werd ze weggeworpen als gevolg van haat, met raketten en met terreur.

De zeestraat waaraan Gaza gelegen is, is de belangrijkste slagader van de oude wereld, een route die in de oudheid de grote mogendheden met elkaar verbond. Eerst waren het Egypte en Mesopotamië, later profiteerden ook Griekenland en Rome ervan.

Rabbijnen en historici beschrijven vaak hoe vijandig Gaza de hele geschiedenis door tegenover Israël stond, zelfs al in bijbelse tijden. De stad Gaza komt in de geschiedenis altijd naar voren als een bron van verzet in de regio. En zolang de bevolking van Gaza ontevreden is, zal dat van invloed blijven op het leven en welbevinden van de Israëlische bevolking.

Wilt u meer nieuws over Israël ontvangen? Klik hier voor de dagelijkse gratis e-mail nieuwsbrief.